مزارات ایران و جهان اسلام

این آرامگاه در غرب شهر همدان، بالاى تپّه مرتفعى مقابل بقعه امامزاده هادی بن على واقع است. در زمان سلطنت رضا شاه، شهردارى همدان، بناى جدیدى در محل سابق آن بنا کرد و ضمن پى ریزى، لوحه کاشى کوچک فیروزه رنگى مربوط به قرن هفتم هجرى در آن‌جا کشف گردید. که در اطراف آن، آیاتى چند به خط کوفى نوشته شده بود. کاشى مذکور اکنون در موزة ملّى نگهدارى مى‏شود. در سال‏هاى 30 ـ 1329 هـ . ق بناى آرامگاه بابا طاهر به هزینه شهردارى به صورت کنونى اصلاح و تکمیل گردید.

این بنا در نزدیکى میدان مرکزى شهر همدان، در ابتداى خیابان شریعتى و داخل کوچه زنگنه ـ مردخاى سابق ـ قرار دارد. بناى مزبور، عبارت از ساختمان سنگى و آجرى ساده و بى‏پیرایه‏اى با گنبد آجرى و به سبک بناهاى اسلامى است.

از وضع بنا چنین بر مى‏آید که ساختمان فعلى مربوط به قرن هفتم هجرى بوده که بر روى بناى قدیمى و اصلى ساخته شده است.

این آرامگاه باشکوه در کنار خیابان بوعلى شهر همدان قرار دارد که در دورة اخیر به جاى بناى قدیمى ساخته شده است. این بناى برجى توسّط مهندس هوشنگ سیحون به تقلید از بناى گنبد قابوس (397 هـ . ق) طرّاحى شده است. اختلاف عمده برج آرامگاه بوعلى سینا با گنبد قابوس، در ابعاد کوچک آرامگاه بوعلى، تعداد پره‏هاى برج و نیز در فقدان جدار برجى آن است.

این مقبره با شکوه در خیابان 32 مترى شهداى شهر بجنورد واقع شده است. این بنا نمونه برجسته‏اى از آثار معمارى دورة پهلوى اوّل در بجنورد است که در وسط باغى قرار دارد. این مکان، مدفن افرادى است که به دلیل مخالفت در برابر شورش لهاک خان که در سال 1304 هـ . ش علم سرکشى بر افراشته بود، توسّط وى در میدان سرخ بجنورد تیر باران شدند.

 این پارک زیبا در 6 کیلومترى جاده بجنورد ـ اسفراین واقع شده و یکى از تفرجگاه‏هاى مشهور استان خراسان شمالى و شهرستان بجنورد است .از ویژگى‏هاى این پارک، درختان چنار قدیمى، استخر شنا، تپه و آب نماهاست که اخیراً جهت رفاه حال گردشگران فروشگاه‏هاى عرضه مواد غذایى، نمازخانه، سرویس بهداشتى و پارکینگ اضافه شده است.

این زیارتگاه که برخى آن را امامزاده مى‏پندارند، در خارج از روستاى گنبدلى از بخش رازوجرگلان، در 39 کیلومترى شمال غربى شهر راز واقع شده است.

در بخش بلندى از محطوه باستانى اورتاکى قرار دارد که شامل یک بناى چهار ضلعى در روس سکوى حدود یک مترى است. ورودى بنا رو به طرف شمال مى‏باشد. طول شمالى جنوبى بنا 6 متر و عرض شرقى غربى 6 متر است. در شرق بنا پنجره و در غرب آن نورگیر کوچکى و درختى که در کنار بقعه رشد کرده است، قرار دارد. سقف بنا مسطح و بخش‏هاى داخل یبنا نیز شامل سنگ قبرى با حجم مستطیل شکل در ابعاد 2×5/2 متر که از سنگ و گل ساخته شده است، قرار دارد.

این بقعه در یک کیلومترى شمال شرق روستاى پرسه سو و در دامنه‏هاى کم شیب درّة سومبار و در خط مرزى ایران و ترکمنستان، از توابع دهستان غلامان بخش رازوجر گلان و در 51 کیلومترى شمال غربى شهر راز واقع شده و چشم‏انداز آن زیبا است.

 ساختمان و پلان بقعه چهار ضلعى گنبد دار است، بنا بر سطح یک صفّه مستطیل شکل با مصالح سنگ و ملاط گل، قرار گرفته و ابعاد آن 10×18 متر است که امروزه بخش عمده‌اى از آن با ملات سیمان پوشانده شده و دو ورودى یکى در جهت غرب با هفت پلّه و یکى در جهت جنوب با سه پلّه براى دسترسى به سطح صحن ایجاد شده است.

بقعة این امامزاده در بالاى تپّه‏اى در حاشیه غربى روستاى ناویا،در 7 کیلومترى غرب شهر شوقان، در 100 کیلومترى شمال شرق شهر جاجرم واقع شده است.

این بنا مربوط به دورة قاجاریه است و داراى پلان مستطیل شکل و شامل دو اتاق مربّع شکل است. اتاق جنوبى به ابعاد 80/2×4 متر به عنوان مدخل بنا است. در دیوار شرقى این اتاق، درِ ورودى قرار دارد که عرض آن 80/2 متر است. در گوشه شمالى دیوار شرقى، درى قرار دارد که به اتاقى که قبرها در آن قرار دارند باز مى‏ شود.

این بنا در سمت جنوب شرقى روستاى غلامان از توابع بخش راز و جرگلان شهرستان بجنورد و در میان قبرستان روستا قرار گرفته است.

بنا، نقشه شش ضلعى دارد که ورودى آن در ضلع شمالى تعبیه شده. فضاى ورودى با یک پیش‏آمدگى تبدیل به ایوان شده و قوس پوشش آن از نوع جناقى است. فرم کلى بنا از نماى داخلى چهار طاقى با چهار پایه قطور در اضلاع چهارگانه، طاق‌نماهاى عمیقى وجود دارد و در اضلاع جنوبى و شرقى پنجره‏هایى براى تأمین نور فضاى داخلى تعبیه شده است.

بقعة این امامزاده در حدود چهار کیلومترى جنوب غرب روستاى بام، در میان مزارع گندم و در 32 کیلومترى شمال شهر صفى آباد قرار گرفته و به سلطان مصیّب و سیّد مصیّب مشهور است.

شالوده بنا از سنگ لاشه و ملاط گل و گچ ساخته شده و داخل آن به صورت مربع و به ابعاد 6×6 متر است. چهار زاویه اتاق را با ایجاد چهار گوشواره به دایره تبدیل نموده و در نتیجه گنبد بنا را بر
آن استوار ساخته‏ اند.

بقعة این امامزاده در میان درّه‏اى در صد مترى روستاى کلاته ترکها (گین‌آباد) در 13 کیلومترى شمال غرب شهر سنخواست واقع شده است.

ساختمان بقعه، بنایى قدیمى و فرسوده از قرن هفتم هجرى به یادگار مانده و شالودة آن از خشت و گل ساخته شده و شامل اتاق مرقد و سه مدخل است. هسته مرکزى بقعه اتاقى مربع شکل به ابعاد هر ضلع 4 متر است که از سه جهت دالانى به ابعاد 20/1×20/2 و 85/2 متر به بیرون راه دارد که متأسّفانه دو راهرو به کلى تخریب شده و تنها راهروى جنوبى با دهانه 85/2 سالم مانده است. بر بالاى اتاق، گنبدى کلاه خودى به قطر 4 و ارتفاع 5 متر قرار داشت که درست نوک آن به قطر یک متر فروریخته و حفّارى‏هاى غیر مجاز نیز، صدمه شدیدى به بنا زده است.

بقعة با شکوه و زیباى این امامزاده در یک کیلومترى شرق روستاى لنگر، در 13 کیلومترى شمال غرب شهر بجنورد واقع شده است.

بنای نخستین بقعه در دورة تیموریان و زمان سلطان حسین بایقرا ساخته شده و تجدید بناى آن در زمان قاجاریّه و سپس در سال 1329 انجام شده است. پلان بقعه به شکل مربع و داراى ایوان و گنبد است. هسته مرکزى بنا، اتاق مرقد است که به ابعاد 6×6 متر مى‏باشد و در ارتفاع 4 مترى آن با ایجاد چهار گوشواره در چهار زاویة بنا، آن را به دایره تبدیل نموده و در نتیجه گنبد عرقچینى بلند بنا را بر آن استوار ساخته‏اند. این گنبد از داخل به قطر 6 و ارتفاع 8 متر است که نماى خارجى آن را با رنگ آبى نقّاشى نموده‏اند و داخل آن گچ اندود شده است.

بقعة با شکوه این امامزاده در میان روستاى اسفیدان، در 5/39 کیلومترى جنوب شرق شهر بجنورد، در درّه‏اى مصفّا، با آب و هواى معتدل و چشم انداز فوق العاده زیبا و دیدنى، واقع شده است.

خانه‏هاى این روستا به صورت پلّکانى در دامنه کوه ساخته شده و بقعه امامزاده با گنبد طلایى خود همچون نگینى در این درّه مى‏درخشد. بناى امامزاده بسیار باشکوه و بجا مانده از دورة صفویّه است که در زمان قاجاریّه مرمّت شده و شامل ایوان، گنبد، گلدسته، صحن و حرم است.

بقعه این امامزاده در وسط روستاى کُرف مقابل مدرسه بر روى تپّه‏اى مشرف بر روستا، در 14 کیلومترى شمال غرب شهر سنخواست واقع شده است.

بنایى بسیار باشکوه و زیبا که متعلّق به قرن هفتم هجرى است و از خشت و گل ساخته شده و به صورت چلیپا است. این بنا از چهار جهت داراى ایوانى به ابعاد 4×60/2 و ارتفاع 5 متر است و در طرفین آن دو مناره احداث شده که ارتفاع آن 30/1 متر مى‏باشد. این بقعه از هر یک از جهات، درى دارد که فعلا درب شرق و جنوب باز بوده و دو درِ دیگر مسدود مى‏ باشد.

بقعة این امامزاده در میان روستاى باغشجرد، در 19 کیلومترى شمال شرق شهر صفى آباد واقع شده و به شاهزاده محمّد مشهور است.

ساختمان بقعه، بنایى قدیمى و بجا مانده از دورة صفویّه است که شامل سردر، ایوان، گنبد و حرم می‌باشد. سردر بقعه به ابعاد 1×3 و ارتفاع 4 متر و درِ آن چوبى است و در بالاى آن یک طاق ضربى عرقچینى دارد که از سنگ لاشه و ملاط گچ ساخته شده و در سمت راست آن راه پلّه‏اى به بام بقعه تعبیه شده است.

بقعة این امامزاده در ابتداى روستاى بازار قارناس، در کنار تپّه‏اى کم خیز و با چشم انداز زیبا در 5/28 کیلومترى جنوب غربى شهر آشخانه واقع شده است.

ساختمان بقعه، بنایى زیبا و بجا مانده از دورة قاجاریّه است که شامل ایوان، گنبد، حرم، شبستان و گلدسته است. ایوان بنا رو به جانب مشرق قرار دارد و ابعاد آن 6×4  و ارتفاع 6 متر با طاق هلالى است که در گذشته بخش اعظم آن فرو ریخته بود و توسّط سازمان میراث فرهنگى به شکل ضربى و گهواره‏اى ترمیم شد. در دو طرف ایوان دو گلدسته به ارتفاع 8 متر به صورت پلکانى و فشنگى طراحى شده که ابتدا قطر آن 3 و سپس 2 و سرانجام یک متر است.

بقعة این امامزاده در انتهاى روستای دهک در حدود هزار مترى روستاى توى و در 5/41 کیلومترى شمال غرب شهر اسفراین واقع شده و به شاهزاده قاسم مشهور است.

ساختمان بقعه، بنایى از سنگ لاشه و ملاط گل و خشت و چوب است که داراى ایوانى به ارتفاع 5/4 متر در جانب جنوب است. که یکی از دو طاق آن فرو ریخته و در دو طرف آن دو اتاق کوچک به ابعاد 5/3×3 متر قرار دارد و شکل بنا را به مستطیلی شکل تغییر داده و ابعاد آن 10/11 متر در راستای شمالی ـ جنوبی و 75/13 متر هم در امتداد شرقی غربی است. ارتفاع بنا از سطح زمین‌های اطراف حدود 35/10 متر می‌باشد.

بقعة قدیمى و تاریخى این امامزاده در خارج از روستاى بیرک و باش محلّه و در بالاى کوهى مشرف به روستا با چشم انداز فوق العاده زیبا، در 42 کیلومترى جنوب غربى شهر فاروج واقع شده و به شاهزاده علی مشهور است.

شالوده بنا از سنگ لاشه و ملاط گچ و آهک ساخته شده و شباهت زیادى به بقعه امامزاده عبدالرحمن خرق دارد. بقعه از خارج به‏صورت برج هشت ضلعى با گنبد توپى است. اما از داخل به‏صورت مربّع و به ابعاد 7×7 متر است که داراى چهار صفّة کوتاه به ارتفاع 3 متر مى‏باشد که در جانب غرب و شرق آن دو پنجره طرّاحى شده و پنجره شرقى به جهت وزش باد تند، مسدود شده است.

بقعة این امامزاده در داخل قبرستانى در فاصله سیصد مترى جنوب غربى روستاى گیفان از توابع بخش جرگلان شهرستان بجنورد و در دامنه ارتفاعات منتهى به کوهستان واقع شده است. اطراف امامزاده در جنوب و شرق و غرب، کوهستان و درختان جنگلى سرو و در شمال با اندک فاصله‏اى به باغهاى گیفان متصل مى‏ شود.

بنا، داراى پلان مربع شکل است که در نماى بیرونى آن طاق‌نماهایى تعبیه شده است. گنبد بنا از نوع دو پوسته بوده و ساقه‏اى استوانه‏اى با ارتفاع حدود 5 متر دارد. در گرداگرد ساقه(گریو) گنبد در فواصل معین قابهاى (طاق‌نماهاى) آجرى مستطیل شکل ساخته شده که جنبه تزیینى دارند. ایوان ورودى در ضلع شرقى بنا قرار گرفته و به شکل یک جلوآمدگى با سقف مسطح است که با استفاده از تیرهاى چوبى پوشانده شده است. در دو طرف ایوان دو طاق‌نماى مستطیل شکل کم‏عرض وجود دارد.

بقعة این امامزاده در 30 کیلومترى جنوب غرب شهر اسفراین و در 5 کیلومترى روستاى کوران واقع شده است.

ساختمان بقعه، بنایى قدیمى و متعلّق به دورة صفویّه است که در ادوار مختلف تعمیرات وسیعى در آن صورت گرفته است. این بنا در اصل داراى طرح مستطیل شکل است که طول آن از بیرون 40/16 و عرض آن 11 متر است. طرح مستطیلى بنا از ضلع شمالى تقریباً به هم خورده و به صورت نامنظم در آمده است. در دو طرف ضلع شرقى، دو اتاق ایجاد کرده‏اند که ابعاد اولى 3×5/3 متر و ابعاد دوّمى 5/3×5/4 متر است، این اتاقها به عنوان زایر سرا و محل استراحت مورد استفاده مى ‏باشد.