این آرامگاه در ده کیلومترى شرق بخش جوین در خارج از روستاى بحرآباد واقع شده است. بقعه از خشت و گل ساخته شده و از آثار دورة قاجاریّه است. اصل بنا به صورت مربّع و به ابعاد 5×4 متر است که دو در، در شمال و شرق دارد. گنبدى مخروطى خوابیده به قطر چهار و ارتفاع چهار متر بر بالاى بقعه تعبیه شده و روى آنرا رنگ سبز زده‏اند. از فضاى جانبى تخریب شده بنا معلوم مى‏شود که روزى از شکوه خاصى برخوردار بوده که تخریب شده است. نماى بیرون ساختمان را به جهت خوف از ریختگى با سیمان اندود کرده‏اند و داخل بنا نیز گچ کارى شده است. در وسط بقعه صورت قبرى است که به اندازه سى سانتى متر بالا آمده و روى آن پارچه سبز نهاده‏ اند.

این آرامگاه در کنار روستاى لنگر در 24 کیلومترى شمال غربى تربت جام واقع شده و از آثار امیر على شیرنوایى است.

این بنا، به صورت مستطیل با دو ایوان در جبهه‏هاى جنوب غربى و شمال شرقى و حجره‏هایى در طرفین ایوان شمال شرقى و ضلع شمالى و داراى ابعادی در حدود 60/20 متر عرض و 8/24 متر طول است. شکل داخلى بنا، چهار طاقى است که مقبرة منسوب به شاه قاسم، در شاه نشین نیم هشت ضلعى شمال شرقى واقع شده است.

این زیارتگاه در دو کیلومترى جنوب غربى شهر خواف، بر دامنه کوه خواجه یار واقع شده و شامل مجموعه‏اى از آب انبار و مقبره است که در زمان قاجاریّه مرمّت شده و از گذشته به آن «خواجه یار» مى‏خواندند.

مزار خواجه یار، در بلندترین نقطة دامنه کوه واقع شده و ساختمان آن یک بناى کوشک مانندى در دو طبقه است که در سالیان اخیر مرمّت شده و ابعاد آن 10/14×70/6 متر است. این بنا مشرف به محوطه‏اى محصور در دیوار خشکه چین سنگى است و سکوئى بلند به طول 8 و عرض یک متر بر روى پایه‏هاى آجرى در میان محوطه واقع شده که در واقع محوطه خواجه یار مى‏باشد. در اطراف مقبرة خواجه یار، درگذشته اشخاصى را دفن نموده‏اند که اینک به قبرستان تبدیل شده است.

برج رادکان

این آرامگاه در جنوب غرب روستای رادکان، در وسط مزارع کشاورزی واقع شده و گنبد آن از دور نمایان است و یکی از آثار دورة سلجوقیان به شمار می‌رود.

این آرامگاه که اکنون در بیابان قرار گرفته و از آبادی چند کیلومتر فاصله دارد، در میان یک قبرستان واقع شده و هنوز مردمان آن ناحیه مردگان خود را در آنجا دفن می‌کنند. از قرائن و امارات و آثاری که هم اکنون در نزدیک گنبد هست، پیداست که روزگاری آنجا آباد بوده و احتمالاً گنبد در میان یک قصبه و یا دهکده بوده است.

مردم ناحیه آن را به عنوان گنبد خواجه نقّاش معرّفی می‌کنند، و دیگر جز این چیزی دربارة او نمی‌دانند. کتیبه‌ها و نوشته‌های گنبد ریخته و اطراف آن را به طمع گنج خاکبرداری و کنده‌اند. داخل گنبد تماماً گودبرداری شده و تبدیل به یک خرابه شده و حتی زیر پایه‌ها را هم حفّاری کرده‌اند. با این حال میراث فرهنگی در سالیان اخیر به مرمّت آن اقدام نموده است.

استاد عطاردی در کتاب خود می‌نویسد: در سفری که بین سال‌های 48 تا 50 به منطقة رادکان داشته به این بقعه سر زده و در داخل گنبد سنگ‌هایی بر دیوار نصب بود و نام تنی چند از مدفونان آنجا را نوشته بودند. در میان آن سنگ نوشته‌ها نام میرک را مشاهده کردم، ولی در سال‌های اخیر که بار دیگر به آنجا رفته آن سنگ‌ها را شکسته بودند و دیگر سنگی بر دیوارها نبود.

احتمالاً این گنبد متعلّق به خاندان میرک مشهدی، شاعر و نقّاش معروف باشد، و گنبد خواجه نقّاش اشاره به همین میرک مشهدی است.

این آرامگاه به شمارة 2291 و در تاریخ 27/12/1386 به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده است.

این آرامگاه، به فاصلة نود کیلومترى شمال غرب شهر سبزوار، و صد مترى شمال غرب روستاى زیر آباد از توابع بخش جوین واقع شده است.

بنا از نوع برج مقبره‌ای است، بقایاى معمارى موجود، حکایت از مستحدثاتی در اضلاع؛ جنوب، شمال و غرب بنا متّصل به گنبد خانه دارد. بر بدنة دیوارهاى گنبد خانه، آثار طاق حکایت از الحاقاتى مستطیل شکل در طرفین بنا دارد. عناصر تزئینى به جا مانده؛ مقرنس و گچ‌برى‏هاى محراب حکایت از اعتبار و مورد توجّه بودن این بنا در زمان حیات آن دارد. پى‏سازى بنا، از سنگ لاشه به ارتفاع حدود هشتاد سانتى‏متر از سطح فعلى بنا، از ویژگى‏هاى آن است.

این آرامگاه در دو کیلومترى خارج از روستاى شرشر، در جادة سرخس ـ مشهد، با چشم انداز بسیار زیبا و خوب واقع شده است.

بناى قبلى که از خشت و گل بود در سال 1386 توسّط حاج آقاى نصاب مرمّت و بازسازى شد. بناى کنونى به صورت 8 ضلعى و هر یک از اضلاع آن به اختلاف 6 و 3 متر است. ایوانى در جانب جنوب دارد که جهت رسیدن به آن باید از 35 پلّکان عبور نمود. ایوان بنا به ابعاد 5×8 متر و ارتفاع 6 متر است که در دو طرف آن دو گلدسته به ارتفاع 10 متر احداث شده است.

این آرامگاه در ابتداى خیابان پیر احمد، منشعب از خیابان شهاب و مقابل حوزة علمیّة احناف شهر خواف واقع شده است.

آرامگاه خواجه، بنایى با پلان مربع و محدود بابعاد 5/6×5/6 متر است. ورودى مزار بر دیوار جنوب غربى و از ایوانى کم عرض با طاق خباتى مى‏گذرد.

آرامگاه باشکوه خواجه ربیع، در چهار کیلومترى شمال مشهد و در انتهای خیابان خواجه ربیع واقع گردیده و شامل بقعه‏اى هشت ضلعى با چهار ایوان بزرگ در وسط ضلع‏هاى چهارگانة اصلى و چهار ایوان پشت بستة کوچک‏تر تزیینى در چهار گوشة پخ بناست. در دو جانب ایوان‏هاى اصلى، اتاق‏هاى مربّع شکلى ایجاد و در گوشه‏هاى شمال غربى و جنوب شرقى، راه‏پلّه‏هایى براى رفتن به بام بنا، جاسازى شده است.

 این آرامگاه در شمال خیابان حافظ ابرو در انتهاى باغ مشجّرى از درختان عظیم کاج، در شهر خواف واقع شده است.

آرامگاه در انتهاى باغ و بر روى سکوئى به ارتفاع 10/1 متر بر محوطة چهار گوشى وجود دارد که شبکه‏هاى آجرى آن را در میان گرفته و دربى آهنین بر جبهه جنوبى آن استوار شده و در مجموع به مزار باباى ابدال شهرت دارد.

آرامگاه این فیلسوف بزرگ دورة قاجار، در شرق سبزوار، کنار میدان زند در باغ بزرگى که متعلّق به خود حکیم بوده، واقع شده است. وى در سال 1212 متولّد شده و در سال 1289 هـ . ق وفات یافته است. مقبرة حاج ملا هادى سبزوارى را میرزا یوسف مستوفى الممالک بنا کرده است. این بنا، در سال‏هاى اخیر توسّط انجمن آثار ملّى مرمّت گردیده و ملحقاتى به آن اضافه شده است.

این آرامگاه که به لقمان بابا مشهور است در سه کیلومتری شمال شهر سرخس واقع شده است.

بنا متعلّق به شیخ محمّد بن محمّد لقمان، از عرفاى قرن چهارم است که معاصر با ابوسعید ابوالخیر و شیخ ابوالفضل سرخسى بوده است. در گزارشى که محمّد حسین مهندس به مؤیّد الدوله ـ حاکم خراسان در زمان ناصرالدّین شاه قاجار ـ از مقبرة شیخ لقمان ارائه داده، این چنین یاد شده است: «مزار معروف به الق بابا قریب به شمال سرخس به فاصله نیم فرسخ پایین‏تر است و بنایى است مربع شکل و بسیار مستحکم با آجر و گچ ساخته شده و مقبرة یکى از مشایخ است که در سنة 757 بنا شده است. قریب سه کرور آجر در این بنا به کار رفته است. طوایف ترکمان، نهایت عقیدت را به صاحب این مزار دارند.»

روستای کنگ

این آرامگاه در 500 متری غرب روستای کنگ از دهستان طرقبه و در میان باغ‌های سرسبز روستا مذکور واقع شده است.

با استناد بر سنگ قبرهای واقع در بنا، تاریخچه ساخت این آرامگاه مربوط به سال 1412 هـ . ق به دست قاسمی خراسانی است. اگر چه سنگ قبر اوّلیه موجود تداعی کننده اوایل قرن هشتم می‌باشد اما بنایی که بر روی قبر ایجاد شده مربوط به دورة قاجاریّه می‌باشد.

این بنا، در قریة گیسور در 72 کیلومترى شمال شرقى گناباد واقع است. بنابر اظهار بعضى از ریش‏ سفیدان محل، جغتین (جغتاى)، پسر چنگیزخان مغول، در جنگى در گیسور مرده و در این مقبره دفن شده است که البته قول ضعیفى است. به نظر مى‏رسد این بنا در زمرة مقابر مربوط به دورة مغول و احتمالاً متعلّق به یکى از شاهزادگان یا صاحب منصبان آن سلسله باشد.

این بنا در کنار راه سبزوار به خسروگرد واقع شده است و شامل محوّطة کوچکى با دیوارهاى گلى و چند ایوان، دو گنبد و دو اتاق است که همة آن‏ها، با خشت و گل ساخته شده است. درب ورودى مزار، در جنوب شرقى واقع و شامل دو لنگة چوبین است. درها بدون لولا هستند و بر پاشنه مى‏چرخند. بر روى هر یک از دو لنگه، در دو ردیف گل میخ‏هاى آهنى درشت به شکل نیم کره‏هایى توخالى کوبیده شده است.

این آرامگاه، در 15 کیلومترى سبزوار به طرف شاهرود و در کنار روستاى استیر واقع است.

ساختمان بقعه، بنایى چهارگوشه است که طول هر ضلع آن، 5/6 متر می‌باشد. در چهار جانب آن، چهار درگاه است که دو درگاه شمالى و جنوبى، عمق بیشتر و درى به خارج دارند. در ارتفاعِ پنج مترى، به یارى ترنبه‏ها و طاق‌نماهاى چهارگانة توگود میانة آن‌ها، طرح چهارضلعى به هشت ضلعى تبدیل گشته و پایة گنبد بر فراز آن‌ها برپا شده است. نور داخل گنبد، توسّط نورگیرهاى داخل طاق‌نماها تأمین مى‏شود.

این آرامگاه در ابتداى روستاى فسنقر، در 16 کیلومترى جنوب غرب شهر سبزوار واقع شده است.

ساختمان آرامگاه به صورت چلیپا ساخته شده و داراى ایوانى در چهار طرف است. ابعاد هر یک از ایوان‏ها 5×6 و به ارتفاع 5 متر مى‏باشد که در سالیان اخیر به بقعه افزوده شده است. ایوان اصلى در شمال قرار دارد و به اتاق مرقد منتهى مى‏شود. این اتاق که ظاهراً قدیمى است، به ابعاد 9×9 متر مى‏باشد و چهار زاویة آن را با ایجاد گوشواره به 8 ضلعى و با کمک طاقنماها به دایره تبدیل شده است. در چهار ضلع اصلى بنا چهار پنجره طراحى شده و کف ازاره بقعه را تا حدود 80 سانتى متر با سنگ مرمر پوشش داده‏اند.

این آرامگاه در کنار میدان کارگر شهر سبزوار، جنب مدرسه راهنمایى مشکاتى قرار دارد و از بناهاى دورة قاجاریّه است.

حاج محمّد حسن بن محمد تقى سبزوارى ملقّب به بقراط التولیّه از فضلا و علما و اطبّا و نویسندگان قابل سبزوار است که به تألیف و ترجمه اشتغال داشته است. از آثار اوست:

این آرامگاه در فاصلة هشتاد کیلومترى شهر سبزوار، بخش خوشاب از دهستان درّه ‏یام و در روستاى بابالنگر و به فاصله صدمترى شمال روستا واقع شده است.

به لحاظ اقلیمى روستاى بابالنگر در منطقه کوهستانى قرار گرفته که ارتفاعات اثقلان در شمال روستا، و کوه یارسیم جان در شمال غرب روستا و کوه کلارد در شمال شرق آن واقع شده و همین امر باعث گشته که آب و هواى منطقه در فصل تابستان بسیار خنک و دلپذیر باشد.

امیر غیاث الدّین ملک شاه، از امراى مشهور دربار تیمور گورکانى بوده که پنج سال بعد از فوتش ـ یعنى در سال 855 هـ . ق ـ بنایى بر قبر او احداث کرده‏اند. بناى آرامگاه یا مسجد امیر غیاث الدّین که در بازار بزرگ و ناحیة سرشور مشهد واقع است، جزء آخرین بناهاى مربوط به دورة میرزا شاهرخ است که مشتمل بر بقعه‏اى با گنبد دوپوش، دو مناره و یک ایوان است.

بناى آرامگاه به ابعاد حدود 20×33 متر، جمعاً حدود 660 متر مربّع را فرا مى‏گیرد. نماى مناره‏ها و غرفات و ایوان، داراى کاشى معرّق بسیار نفیسى بوده که بیشتر آن‏ها از بین رفته و آن چه باقى مانده، نمونة بهترین رنگ و لعاب کاشى دورة تیمورى و صفویّه است. ازارة بنا، در اصل کلاً از سنگ بوده است.

این بنا که به مقبرة هارون الرشید، نقاره‏خانه، زندان هارون و مسجد نیز معروف است، در 25 کیلومتری شمال غرب شهر مشهد و کنار جادة مشهد به شهر طوس در نزدیکى آرامگاه فردوسى بنا گردیده و مورد استفاده این بنا به طور قطعى شناخته نیست.

بناى مزبور که شباهت زیادى به آرامگاه سنجر در مرو دارد، از آجر ساخته شده و گنبد دو پوسته داشته؛ اما پوشش خارجى آن ویران گشته و در سال‏هاى اخیر، بازسازى شده است. دهانة گنبد داخلى حدود 30/11 متر و ارتفاع تیزة آن تا کف زمین، حدود 22 متر است. بر سطح خارجى گنبد داخلى، اثرهایى از تیغة آجرى دیده مى‏شود که ساختمان دوپوش گنبد را به هم متّصل مى‏کرده است.