- شنبه ۲۲ شهریور ۹۳
این آرامگاه در کنار روستاى لنگر در 24 کیلومترى شمال غربى تربت جام واقع شده و از آثار امیر على شیرنوایى است.
این بنا، به صورت مستطیل با دو ایوان در جبهههاى جنوب غربى و شمال شرقى و حجرههایى در طرفین ایوان شمال شرقى و ضلع شمالى و داراى ابعادی در حدود 60/20 متر عرض و 8/24 متر طول است. شکل داخلى بنا، چهار طاقى است که مقبرة منسوب به شاه قاسم، در شاه نشین نیم هشت ضلعى شمال شرقى واقع شده است.
ایوان اصلى بنا، در حدود 10 متر عرض، 70/6 متر عمق و 10 متر ارتفاع دارد. از طاق این ایوان، تنها قسمتى از خیز پاطاق آن باقى مانده است. راه ورودى به داخل بنا، در حال حاضر، از طریق ایوان کوچک میسّر است که در ضلع شمال شرقى واقع شده و داراى طاق آهنگ است که حاشیة قوس آن با آجرکارى سادهاى تزیین شده و در طرفین آن، دو حجرة کوچک قرار دارد. در حجرة سمت راست، قبرى منسوب به پسر شاه قاسم قرار دارد. سقف این حجره، داراى کاربندى سادة 24 ضلعى و در چهارگوشه است. حجرة دیگر، با طاقى خرطومى (چهاربخش) پوشش یافته و در یک گوشة آن، راه پلّهاى جهت دسترسى به بالا تعبیه شده است.
داخل بنا، شامل یک چهارطاقى به ابعاد 90/9×90/9 متر با چهار شاهنشین به ابعاد 20/4 عرض و 85/5 متر عمق است. پوشش سه شاهنشین به صورت کاربندى هشت ضلعى ساده است و شاهنشین چهارم که قبر در داخل آن قرار دارد، از دو بخش تشکیل شده است. بخش پیشین، داراى کاربندى سادة 14 ضلعى، و شاهنشین دوّم داراى کاربندى سادة هشت ضلعى است و در پایین آن نورگیرى تعبیه شده است.
پوشش بنا با استفاده از سکنج و کاربندى ایجاد شده است. راهرو نیز دور تا دور بنا را فرامىگیرد که عرض آن حدود 70 سانتى متر و داراى فضاهاى کوچکى در زوایا و پشت گوشه‌هاست. این بنا، فاقد تزیین خاصّى است و تنها با قابهاى ساده تزیینى، قوسهاى آمودى، حاشیه گچبرى کاربندىها و قسمتهاى مختلف کاربندى که با خطّى
به دو نیم شدهاند، تزیین شده است. در داخل و خارج
بنا، سنگ قبرهاى دیگرى مربوط به قرن یازدهم هجرى به
بعد دیده مىشود.
در خصوص علمکرد اصلى بنا، به نظر مىرسد که به عنوان خانقاه یا و محل تجمّع مریدان مورد استفاده بوده است. در ایوان جنوبى، سنگ سیاهى قرار دارد که بر روى آن، کتیبة جالبى به خط نستعلیق به تاریخ 1046 هـ . ق نصب شده که بیانگر وضعیّت اجتماعى و اقتصادى منطقه در قرن یازدهم بوده، لذا داراى ارزش است. فرمان مذکور، حاکى از تخفیف مالیات هفت گروه از مردم جام است و در آن، اصطلاحات محاسباتى بسیارى از دوران صفویّه دیده مىشود.
سیّد معیّن الدّین على بن نصیر هارون بن ابوالقاسم حسینى سرابى تبریزى، یکى از صوفیان بزرگ سدة هشتم و آغاز سدة نهم هجرى است که در اشعارش، تخلّص قاسم، قاسمى و یا انوار را اختیار مىکرده است. شاه قاسم انوار، از بزرگان
سادات سرخاب تبریز بوده است. وى سالها در گیلان و نیشابور به ارشاد مردم مىپردازد و پس از مدّتى به هرات مىرود. مردم آن سامان به او توجّه فراوان مىکنند؛ ولى گروهى، شاهرخ تیمورى را نسبت به او بدبین مىسازند و در نتیجه، وى دستور مىدهد شاه قاسم را از هرات اخراج کنند. شاه قاسم به بلخ و سمرقند سفر مىکند و مدّتها بعد به هرات باز مىگردد و در پایان عمر، قصد رفتن به تبریز مىکند که در جریان سفر به جام مىرسد و در این محل اقامت مىکند و بعد از مدّتى دست به ساختن خانقاهى مىزند و از رفتن به تبریز منصرف مىگردد. وی در سال 843 هـ . ق در همان محل درگذشت و در باغى به خاک سپرده مىشود.
این بنا، به شمارة 1061 و در تاریخ 16/2/1354 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.
- ۱۵۱۹
- ادامه مطلب
