مزارات ایران و جهان اسلام

بقعة این امامزاده در یک کیلومترى غرب روستاى کاسوا از توابع بخش خلجستان قم قرار دارد و به شاهزاده احمد بن علی مشهور است.

ساختمان بقعه، بنایى قدیمى و با توجّه به اشعارى که بر روى صندوق آن حک شده، به سال 1007 هـ . ق، هم زمان با حکومت شاه‏عبّاس صفوى مربوط مى‏شود. نکته اصلى و بارز بنا، اصالت نقشه آن است که با توجّه به الحاقات آن در دوره‏هاى مختلف، خدشه‏اى به آن وارد نشده است؛ همچنین چگونگى قرارگیرى آن بر روى تپّه و اشراف به ایوان جنوبى و فضاى سر سبز دامنه تپّه از نکات مورد توجّه این بنا است.

این بنا به شماره 6519 و در تاریخ 7/7/1381 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.

بقعة این امامزاده در کنارة جنوبى جادّة بین روستاى نویس و کاسوا، در حدود 43 کیلومترى شهر قم قرار دارد و به شاهزاده ابوطالب مشهور است.

بقعه، از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش اوّل، مربوط به گنبدخانه و بخش دوّم، ایوان جنوبى آن است که در سالیان اخیر ملحق گشته است.

نقشة گنبدخانه از خارج به صورت دایره در آمده و در داخل یک هشت ضلعى منتظم است.

بقعة این امامزاده در خیابان 15 خرداد شهر قم (باجک)، در بیرون دروازة سابق رى در شمال شرقى قم و در میانه بقاع چهار امامزاده و شاهزاده سیّد على واقع شده است؛ از این‏رو، به امامزاده میانى خوانده مى‏شود.

این بنا از آثار تاریخی و با ارزش شهر قم است که در سال 932 هـ . ق تجدید بنا و تزیین شده و داراى آثار هنرى از گچ‏برى و مرقدى کاشى‏کارى است.

شکل گنبد بقعه از خارج هشت ترکى با نمابندى آجرى و از داخل به صورت مربّع متساوى الاضلاعى به دهانه شش و ارتفاع هشت متر است که در هر ضلعى، شاه‏نشینى به دهانه سه و عرض یک متر ساخته شده و تنها از شاه‏نشین شرقى آن درى به خارج گشوده مى‏شود. ازاره بقعه به ارتفاع 75 سانتى‏متر، از خشت‏هاى سیمانى تعمیرى به جاى خشت‏هاى مسدّس باستانى است و بالاى آن تا دو متر و نیم سفیدکارى ساده دارد که سابقاً آراسته به آثار گچ‏برى بوده و از تزیینات قدیم آن فقط در سینه اسپر شاه‏نشین‏ها شمالى و جنوبى براى نمونه دو ترنج گچ‏برى فلکه‏اى متضمّن نقشه گل و بوته توأم با گره‏کشى با طرز جالبى باقى است. بر فراز آن، در ارتفاع 20/3 مترى، در چهار زاویة بقعه، نیم طاقى به ارتفاع 80/1 متر بالا آورده و صورت مربّع را هیأت هشت ضلعى تبدیل ساخته‏اند که بدنه قوسى هر چهار نیم طاق آراسته به کنده‏کارى‌هایى از گل و بوته توأم با رنگ‏آمیزى و نقّاشى است. در قسمت هشت ضلعى، هشت طاقچه نمودار مى‏باشد که فقط جرزهاى آن‌ها مزیّن به گچ‏برى و بغله‏ها و اسپر و پوشش آن‌ها ساده است. از آثار موجود چنین بر مى‏آید که جلوى هر یک، شبکه‏اى گچ‏برى بوده است. روى طاقچه‏ها کتیبه‏اى به عرض 60 سانتى‏متر با حاشیه زنجیرى از گچ‏برى مى‏باشد که در متن آن به خطّ برجسته ثلث در زمینه گچ آراسته به گل و بوته‏هاى بدیع و آیات قرآنى خوانده مى‏شود. بالاى کتیبه، صورت هشت ضلعى به شانزده ترکى تبدیل گشته و در آن شانزده طاقچه به ارتفاع 20/1 متر ساخته شده است. چهارتاى آن‌ها میان تهى و هواکش هستند و جلوى آن‌ها را با مشبّکى گچ‏برى با جداره کنده‏کارى آراسته‏اند که از آن میان فقط یک پنجره براى نمونه باقى مانده و بقیّه فرو ریخته‏اند. این طاقچه‏ها، کیلویى و مزیّن به گچ‏برى مى‏باشد و روى جرزهاى فاصل بین آنها، تصویرى از لاله شمعى گچ‏برى شده است که روى آن‌ها را هم رنگ‏آمیزى کرده‏اند. بالاى این طاقچه‏ها، صورت ضلع‏ها به مدوّر تبدیل شده و پاطاق پوشش عرقچینى بنا بالا رفته است. بدنه قوسى پوشش داراى نقوش رنگین توأم با گچ‏برى و شامل شانزده ترنج در دو ردیف، یک ردیف فلکه‏اى و ردیف دیگر قلبى مى‏باشد که روى آن‌ها به خطّ برجسته ثلث، صلوات کبیره گچ‏برى شده است. در نقطه مرکزى پوشش، فلکه‏اى مى‏باشد که در وسط آن، گویى برجسته و میان تهى با قلّابى براى نصب زنجیر چلچراغ یا قندیل و دور آن در متن نقوش برجسته‏اى از گل و بوته رنگ‏آمیزى شده است.

بقعة این امامزاده در چهار کیلومترى شمال غربی شهر کهک، در قلب روستاى سیرو واقع شده و به شاهزاده ابراهیم مشهور است.

بناى قبلى این بقعه از دورة صفوى بود و داراى گنبدى به بلندى هفت متر، هرمى برجى و آراسته به کاشى فیروزه‏اى بود و درگاه ورودى آن از سوى غرب به ایوانى باز مى‏شد که برابر آن رواقى بود و از آن رواق، درى به مسجد جنب مزار گشوده مى‏شد. بالاى درگاه مسجد، سنگ نوشته‏اى کوچک مشتمل بر نام بانى و تاریخ بنا قرار داشت. نماى داخلى بنا چهار ضلعى متساوى با جدار سفیدکارى، فاقد تزیینات، به دهانه چهار و ارتفاع 50/1 سانتى‏متر بود که در ارتفاع 5/2 مترى، با افزودن چهار نیم طاقى در گوشه‏هاى چهارگانه بقعه، صورت آن را به فلکه‏اى تبدیل کرده و پاطاق پوشش عرقچینى آن را بالا آورده بودند.

گنبد بیرونى بنا نخست به صورت کلاه‏خودى و بدون عنق بوده است و از پوشش زیرین بقعه، دریچه‏اى به محوّطه زیر آن باز مى‏شد، ولى بعداً تا محاذات تارک گنبد قبلى، عنقى بالا آورده و روى آن را گنبدى مخروطى به شکل کلاه‏درویشى افزوده‏اند. این گنبد بر فراز جرزى با جدار سفیدکارى به ارتفاع دو متر بنیان گذاشته شده بود که بدنه آن آراسته به کاشى‏هاى دوالى فیروزه‏اى به قطر و ارتفاع هفت متر بود.

بقعة این امامزاده در نُه کیلومترى جنوب غربی شهر کهک و در 42 کیلومترى جنوب شهر قم، در میان روستاى دستگرد واقع شده و به شاهزاده ابراهیم مشهور است.

بقعه از خارج، به صورت برجى و نمابندى آن با جدار سنگى و گچى و از داخل، به صورت هشت ضلعى مختلف الاضلاع به دهانه پنج و ارتفاع هشت متر مى‏باشد که در هر ضلع شاه‏نشینى به دهانه دو و عرض نیم متر ساخته شده و از هر یک، درى به خارج گشوده مى‏شود و برابر هر درگاهى ایوانى ساخته شده است.

بالاى پوشش شاه‏نشین‏ها، صورت ساختمان را به شانزده ضلعى نامحسوس تبدیل کرده و بلافاصله فلکه‏اى شده و پاطاق گنبد عرقچینى بالا آمده است. در این قسمت، دو نورگیر تعبیه نموده و برفراز بقعه، گنبدى به صورت شلجمى بدون عنق با جدار آجرى و به ارتفاع پنج متر بر پا گردیده است.

بقعة این امامزاده در پس کوچه‏هاى شهر دستجردِ خلجستان و در خیابان نور واقع شده است.

ساختمان بقعه به صورت برج و با سنگ لاشه و ملاط گل و گچ ساخته شده و گنبد عرقچینى کوتاهى دارد. این بنا از داخل به صورت هشت ضلعى است و هر یک از اضلاع آن حدود 5/1 متر است.

درِ بقعه از جانب جنوب باز مى‏شود که به ایوان کوچک و صحن دویست مترى آن راه مى‏یابد و درى از جانب شرقى دارد که اکثر اوقات بسته است.

این بقعه در گذشته در یک کیلومترى خارج شهر قم قرار داشت، امّا اکنون در اثر گسترش و توسعه شهر قم، در میان شهر قرار گرفته و در خیابان امامزاده ابراهیم واقع گشته و به شاه ابراهیم مشهور است.

بناى امامزاده از قرن هفتم و هشتم هجرى مى‏باشد که فاقد حجرات و بیوتات بوده است. چنان که بناى باستانى آن بر اثر تغییرات آب و هوایى و مرور زمان کهنه و فرسوده شده بود، در سال 1310 هـ . ق، سپس در سال 1356 هـ . ق توسّط آقاى حاج حسین گرجى آشتیانى، ساکن تهران تعمیر و ایوان مدخل آن کاشى‏کارى و گنبد آن به خشت کاشى فیروزه رنگ آراسته گردید. در سال 1376 هـ . ق به وسیله دکتر احمد احسان ـ که طبیبى خیّر و بلند همّت بود ـ مسجد، حسینیّه و آب انبارى هم بر آن اضافه شد.

بقعة ابوالحسن على بن حسین بن موسى بن بابویه قمّى (متوفّاى 329 هـ . ق) ـ پدر شیخ صدوق ـ در شرق قبرستان بابلان بوده که اکنون در شرق خیابان ارم در مقابل مقابر الشیوخ (شیخان) واقع شده و داراى گنبد، بقعه، ایوان و صحنى مشتمل بر سه حجره است. ایوان این بنا، پنج متر عرض، سه متر عمق و هشت متر ارتفاع دارد و با جرزهاى آجرى و جدار سفیدکارى ساده و پوشش رسمى ساز ساخته شده است. صحن مقبره نیز 12×12 متر است که پس از الحاق ایوان، دو ضلع شرقى و غربى آن از خارج به 15 متر بالغ مى‏گردد. نقشه ساختمان بقعه از داخل، چهار ترکى متساوى الاضلاع به دهانه هفت و ارتفاع نُه متر است و در هر ضلعى، شاه‌نشینى به دهانه چهار متر و عرض 80 سانتى‏متر دارد. در ارتفاع دو مترى، کتیبه‏اى به خط ثلث، هم سطح با زمینه است که داخل حروف را بریده و تهى ساخته و با گچ زرشکى رنگى پر ساخته‏اند و متن آن، سورة مبارک فتح است. این کتیبه، بغله‏ها و اسپر هر شاه‌نشینى را هم زینت بخشیده است. در شاه‌نشین جنوبى، محرابى آراسته به نقوش گچبرى با پوشش مقرنس آویزدار قرار دارد که در رأس هر آویزى، عبارتى چون «لا اله الا اللَّه»، «محمّد رسول اللَّه»، «على ولى اللَّه»، گچبرى شده است. منتهى در هر آویزى که نام على گچبرى شده بوده، در عصر افاغنه، روى آن را تراشیده یا قشرى از گچ روى آن مالیده‏اند. در چهار زاویة بقعه، نیم طاقى بالا آمده که صورت چهارضلعى را به هشت‌ضلعى تبدیل کرده است. جدار قوسى تمام نیم طاق‏ها، آراسته به مقرنسى آویزدار است و در رأس آن‏ها، کلمه توحید و غیر آن گچبرى شده است. بر فراز بقعه، گنبدى شلجمى از آثار صفویّه قرار دارد که بیشتر از نیم قرن قبل توسّط حاج میرزا عبداللَّه رضوانى ساوجى تجدید و با کاشى‏هاى دوالى فیروزه فامى آراسته شده است و در مواضع مختلف آن با کاشى‏هاى الوانى به خط بنایى در بالا نام جلاله و در وسط، اسم «محمّد» و پایین، نام «على» نوشته شده است.

تصمیم خروج یحیى علیه‏السلام 1

تعداد یاران یحیى علیه‏السلام 3

جنگ در ابر شهر (نیشابور). 6

نبرد خونین جوزجان. 9

شجاعت یحیى علیه‏السلام در جبهه جنگ و پیام او. 11

فاجعه جانگداز شهادت یحیى علیه‏السلام 15

تاریخ و محلّ شهادت یحیى علیه‏السلام 16

تصویر مزار یحیی در بلخاب افغانستان

اوضاع سیاسى کوفه قبل از خروج یحیى علیه‏السلام 1

مقدمات خروج یحیى علیه‏السلام 3

یحیى علیه‏السلام در مدائن. 5

در رى و سرخس.. 6

در بلخ. 7

بازداشت یحیى علیه‏السلام 8

رهایى یحیى علیه‏السلام از زندان. 10

نگین انگشتر از زنجیر. 11

تعویض استاندار خراسان. 13

برخورد متوکّل با یحیى علیه‏السلام در مسیر خراسان. 14

خبرناگوار. 15

یحیى علیه‏السلامو صحیفه سجّادیّه. 17

صیحفه‏اى دیگر. 18

ملاقات متوکّل با امام علیه‏السلام 19

رؤیاى رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله. 22

هزار ماه جنایت!!. 24

نامه امام جعفر صادق علیه‏السلام

1. انتقام خون پدر و یارانش

2. دعوت به رضاى آل محمّد صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله.

3. امر به معروف و نهى از منکر

4. تشکیل حکومت اسلامی

فصل اول کتاب: مشخصّات رهبر قیام2

همسر و تعداد فرزندان

فرزند ساختگی

مزار على بن یحیى در امام کلا

یحیى علیه ‏السلام از نظر علماء رجال

یحیى علیه ‏السلام و شهادت پدرش

وصیّت زید علیه ‏السلام به فرزندش یحیى علیه‏ السلام 

فصل اول کتاب: مشخصّات رهبر قیام1

نام و مشخصّات رهبر قیام 

نَسب شریف..

پدر بزرگوار.

تاریخ تولّد و شهادت زید علیه‏السلام

مادر زید علیه‏السلام

لقب‏هاى زید علیه‏السلام

فضایل علمى و اخلاقى زید علیه‏السلام

بیان رساى زید علیه‏السلام
تفسیر قرآن در زندان.
شاگردان زید علیه‏السلام 

تألیفات زید بن على علیه‏السلام

همسر و تعداد فرزندان زید علیه‏السلام

نام مادر یحیى علیه‏السلام

سیماى یحیى علیه‏السلام

یکى از بقاع مشهور استان قم، آرامگاه امامزاده حمزه معروف به شاه حمزه، واقع در خیابان طالقانى (آذر) قم مى‏باشد که مورد توجّه اهالی و مزار عمومى و محلّ قسم خوردن و قسم دادن متخاصمین در امور حقوقى بلکه جزایى در گذشته بوده است. این بنا شامل حرم، رواق‏هاى مجلّل، ایوان، کفشکن و حجره‌های متعدّد و مختلف مى‏باشد که هر کدام در تاریخ‌هاى گوناگون ساخته و تعمیر یا اضافه شده ‏اند.

این برج خشتی و گلی، در محلّه چال خانقلی در شهر سامن قرار دارد و قدمت آن به حدود سال 700 هـ . ق می‌رسد.
قطر پایه‌های برج در حدود 15 متر است. ارتفاع این برج چهار طبقه بود، که در زمان جنگ جهانی اوّل در حمله روس‌ها، طبقه بالایی آن با توپ تخریب شد.

این بقعه در سیزده کیلومترى جنوب خاورى شهر سارى، در وسط روستاى اسبوکلا، کنار حسینیه نبى اکرم(صلى الله علیه وآله) قرار دارد.

بنایى تازه ساخت به شکل مستطیل به ابعاد 11×6 متر درب آن از جانب شمال باز مى شود که توسّط سه پلکان به آن راه مى یابد. ضریح بقعه از آلومینیوم و تمام هزینه هاى تعمیرات مسجد و سرویسهاى بهداشتى توسّط فرزندان و همسر مرحومه راضیة بذرافشان تامین شده است.

یکى از زیارتگاه‏هاى مشهور شهرستان تویسرکان، مرقد مطهّر امامزاده ناصر است که در نزد اهالى به «ناصر بن موسى» شهرت دارد. این زیارتگاه در بالاى کوهى نزدیک روستاى زیوج،[1]در هفت کیلومترى شمال باخترى شهر تویسرکان واقع شده و چشم انداز آن فوق العاده زیبا و دیدنى است.
روستاى کرزان، گل آباد و کلیجان و زیوج از صحن امامزاده قابل دیدن است.

بقعه، کرسى بلند و بر روى سکّویى شصت سانتى‏مترى قرار دارد. اصل بنا به صورت مربّع و به ابعاد 20×20 متر مى‏باشد که در هر جهت، دو اتاق کوچک به ابعاد تقریبى 3×4 متر طرّاحى شده است. فضاى اصلى داخل حرم به صورت هشت ضلعى مى‏باشد و چهار زاویه آن چهار متر و الباقى حدود دو متر است.

بقعه این امامزاده در میان میدان مرکزى روستاى ولاشجرد، در حدود 28 کیلومترى شهر تویسرکان و 17 کیلومترى شمال خاورى کنگاور قرار دارد و مقدارى از سطح خیابان بالاتر واقع شده است.

بقعه شامل ایوان ورودى، شبستان و اتاق مرقد مى‏باشد. در ورودى بقعه از جانب مغرب باز مى‏شود که توسّط سه پلّکان به داخل آن راه مى‏یابد.
شبستان بقعه، شامل اتاقى به ابعاد 3×7 متر مى‏باشد و پس از آن اتاق مرقد قرار دارد. این اتاق به ابعاد 6×6 متر است که حدود یک متر آن را قطر دیوار تشکیل مى‏دهد و همین علّت، بنا را متعلّق به دوره قاجاریّه مى‏سازد که باخشت و گل ساخته شده و در سالیان اخیر جهت استحکام با کاه و گل و گچ، اندود گردیده است. وجود ترک‏هاى زیاد در دیوار سقف بقعه، خوف ریزش آن را دو چندان نموده است.

بقعه این امامزاده در میان قبرستان بزرگ روستاى کرزان،[1] در حدود 10 کیلومترى شمال باختر تویسرکان واقع شده است.

بقعه، بسیار قدیمى و متعلّق به اواخر دوره صفویّه یا ابتداى دوره زندیّه مى‏باشد. بنا داراى غلام‏گردشى در غرب و ایوانى به ابعاد 5/2×4 و ارتفاع 5 متر مى‏باشد که در جهت شرق آن درى با چند پلّکان به پشت بام آن که گنبد خانه در آن قرار دارد، راه مى‏ یابد.