- شنبه ۲۹ شهریور ۹۳
بقعه این امامزاده در خیابان ملکآباد شهر قزوین واقع شده و از بقعه هاى قدیمى شهر قزوین است که تا چند دهه پیش در محوّطه گورستان محلّه پنبه ریسه قرار داشته است. باکشیدن دیوار برگِرد آن، بقعه داراى صحن بزرگى مىگردد که چند قبر قدیمى هنوز در آن برجاى مانده است.
در بررسىهاى دهه چهل، به جز سنگ قبر مکعب با سطح شیروانى شکل در بالا، دو سنگ قبر با تاریخهاى 1140 و 1183 ق نیز شناسایى شد.
نقشه (پلان) هسته اصلى حرم، هشت ضلعى است و در بدنه هر ضلع طاقنمایى با قوس کلیلى اجرا شده است. پوشش بقعه به یارى کاربندهاى میان قوسها انجام گرفته و ستارهاى هشت پَر را عرضه مىکند. محرابى با تزیینات مقرنس در آن وجود دارد. مرقد امامزاده کنار و برابر محراب واقع شده و ضریحى بر روى آن نهادهاند. هیچ گونه تزیینى، به جز یک پنجره مشبّک گچى زیبا درون بقعه اجرا نشده است. در نماى خارج، بقعه به صورت یک برج استوانهاى شکل که گنبد برفراز آن است، دیده مى شود.
نماى شمالى بنا روشنگر آن مىباشد که بعد از ساختن هسته مرکزى -یعنى
برج استوانهاى شکل در دو جانب آن- دو واحد دیگر بنا کردهاند. بناى
جانب راست یا شرقى، رواق مستطیل شکلى است که سقف آن به کمک
قوسهاى آجرى پوشیده شده است و بخشى از بدنه استوانهاى بقعه در آن
دیده مىشود. رواق مزبور از افزودههاى دوران قاجار است که از آن با
ورودى کم ارتفاعى به بقعه راه مىیابد. اطراف ورودى را به قطعه
سنگهایى نظیر نماى استوانهاى خود بقعه پوشش کردهاند. جانب غرب نیز
در چند دهه پیش، شبستانى مستطیل شکلى ساختهاند که همچنان قسمتى
از دیوار بدنه استوانهاى شکل بقعه در آن دیده مىشود. در نماى بخش
مرکزى در زیر گنبد، در دو ردیف نخست، با آجرهاى لعابدار و در بالاى آن به
بلندى 80 سانتىمتر با کاشى هفت رنگ و نگارهاى گیاهى، بدنه یا گردنه
گنبد تزیین شده است. اصل بنا را مىتوان به دوره صفویّه مربوط دانست. در
حیاط بقعه، چاه ژرفى به عمق 40 متر قرار دارد که درگذشته براى برآورده
شدن خواستههایشان، مردم نامههاى خود را در آن مىانداختند.
بنابر اعتقاد مردم، امامزاده آمنه خاتون دختر امام جعفر صادق علیهالسلام به
شمار مىرود. امّا از نسل امام جعفر صادق علیهالسلامآمنه نامى که در قزوین
سکونت داشته باشد، در کتب انساب یافت نشده است. از اینرو به اعتقاد
ما، شخصیّت مدفون در این بقعه، سیّده آمنه دختر ابىعلى محمّدالاصغر ابن
احمد سکین السرماورد بن جعفر بن محمّدالاکبر بن زیدالشهید بن امام
زینالعابدین علیهالسلاماست که با پنج واسطه، نسب به امام سجّاد علیهالسلام مىرساند.
پدر بزرگوارش همان امامزاده جلیلالقدر سیّد علىاصغر، مدفون در روستاى
زرآباد قزوین است که به اتّفاق برادر امامزاده آمنه خاتون در آن مکان در قرن
چهارم به شهادت رسیدهاند.
نام و نسب شریف سیّده آمنه خاتون را علّامه نسّابه ابنطباطبا -از اعلام
قرن پنجم هجرى - در کتاب خود ذکر نموده و او را ساکن قزوین دانسته
است. ابونصر بخارى برخى دیگر از زنان این خاندان را که در قزوین سکونت
داشتهاند، نام مىبرد.[1]
[1]. بناهاى آرامگاهى: 89، دائرة المعارف تشیـّع 2: 402، دائرة المعارف زن ایرانى 1: 107 ـ
106، مینودر یا باب الجنّه 1: 666 - 667، سرّ السلسلة العلویّة: 68، تهذیب الا ٔساب و نهایة الا ٔقاب: 219، منتقلة الطالبیّه: 249، الا ٔاس فى انساب اُمّهات السادة النّاس 1: 38.
- ۱۴۰۸
