- شنبه ۲۹ شهریور ۹۳
این آرامگاه، در شرق شهر قزوین، در محله پنبه ریسه و مشرق میدانگاه، بین امامزاده على و آمنه خاتون واقع شده و به «گنبددراز» نیز معروف است.
این مقبره مخروطى بین مردم به گنبد دراز مشهور و معروف است.
سرهنگ گلریز در کتاب مینودر راجع به این آرامگاه مىنویسد: «این بقعه در خاور شهر قزوین در محله پنبه ریسه و مشرق میدانگاه، بین امامزاده على و امینه خاتون واقع شده است. بواسطه بى مبالاتى مردم آن حدود، محوطه آرامگاه صورت خرابهاى را پیدا کرده بود که خاکروبه خود را آنجا مى ریختند. در حدود 1310 خورشیدى و زمان فرماندارى اعتمادالدوله صدرى، عدّهاى از مردم علاقمند، دیوارى دور محوطه آن کشیدند و تعمیرات مختصرى نمودند که البته در خور چنین مرد بزرگى نبود.
از آن پس
اقدامات دیگرى به عمل آمد و سرانجام در سال 1319 خورشیدى، وزارت فرهنگ با کمک وزارت کشور، بقعه مزبور را مرمّت اساسى کرد و به صورت کنونى در آورد که ذیلاً شرح داده مىشود. محوطه آرامگاه، متجاوز از 380 متر مربّع است که اندکى بیش از چهل متر مربّع آن زیر بناى آرامگاه واقع شده
و بقعه جزو حیاط بقعه محسوب مىشود. در ورودى این محوطه سمت جنوب باخترى است و از سه طرف آن دیوار کشیده و نرده آهنى کار گذارده اند. خود آرامگاه در میان محوطه قرار دارد و شکل آن از کف حیاط به بالا مربّع و قسمت بالاتر مثمن و بقیّه تا زیر گلوئى مدور است. گنبد آن مخروطى شکل و تمام بنا از آجر است که فواصل آن را بندکشى کرده اند، اما رأس مخروطى آسیب دیده و خرابى پیدا کرده بود. با این وجود، یکى از ساختمانهاى مجلل و زیباى اواخر عهد مغول است. درِ آرامگاه از چوب و
در طرف باخترى محوطه واقع شده در قسمت بالاى یک لنگه در آن، جمله «لا اله الااللّه الملک الحق المبین» و در لنگه دیگر در، جمله «محمّد رسولاللّه
الصادق البار الامین» کنده کارى شده، قسمت پائین آنها نیز به صورت گل
درهم و منبّت کارى است. خود بقعه در سردابى قرار دارد و روى آن اطاق
چهارگوشى است که در آن از جانب باختر و با کف حیاط برابر است. جلوى
این در، پلّههایى است که به سرداب مىرود. یک تخته سنگ مرمر روى پله
نخستین نصب کردهاند که به منزله آستانه اطاق روى سرداب است. لیکن
رفتن به سرداب را دشوار کرده و در واقع، راه را تا اندازهاى سد نموده است.
اطاق روى سرداب ازارهاش از کاشى فیروزهاى ساده و در زیر پایههاى گنبد،
دور تا دور کتیبهاى دارد که سوره مبارکه «هل اتى» را به خط نسخ، گچبرى
کردهاند و در ضمن تعمیر، آن را رنگ زدهاند. کف این اطاق صاف است و
سطح آن با سنگهاى معمولى فرش شده، سقف اطاق به شگل گنبد است و
از کتیبه به بالا با آجر ساخته شده و بند کشى کردهاند و روى بندکشى با
لاجورد رنگ شده در جانب خاورى این اطاق، بالاى ازاره طاقچه مانندى
است که درِ دو لنگه داشته و اکنون یک لنگه آن از میان رفته است. گویا آنجا
را براى گذراندن چراغ و شمع ساخته باشند. نماى خارجى گنبد سابقا از آجر
بود؛ اما اخیرا آن را با کاشى سبز ساده بنا نمودهاند. مقرنس سازى دور تا دور
دایره پایین گنبد که غالبا ریخته بود، به خوبى تعمیر شده و زیر مقرنس
سازى، کتیبهاى است از کاشى لاجوردى که به خط نستعلیق، چگونگى
زندگانى حمداللّه مستوفى و نژاد و نیاکان و شغل و تألیفات او به اختصار
نقش شده و در گوشه غربى حیاط بقعه نیز دو اطاق و دو زیر زمین براى
نگهبانان آرامگاه با حوض و آب انبار بنا گردیده است. یک جفت در منبّت
کارى که در آرامگاه بوده، یک لنگه آن را در گذشته از میان برده بودند، یک
لنگه دیگر را به موزه ایران باستان انتقال دادند که از دستبرد ارباب طمع در
امان باشد و در تازهاى به جاى آن در بقعه کار گذاشتهاند. این ساختمان،
حکایت از شخصیّت برجسته حمداللّه مستوفى دارد.
- ۶۷۰
- ادامه مطلب
