- جمعه ۲۸ شهریور ۹۳
در ناحیه رودبار نیز بیش از هر چیز ویرانههاى مربوط به قلعههاى اسماعیلیه که بر فراز ستیغ کوهساران خودنمایى مىکنند، نمایان است. دژ لمبسر یکى از عظیمترین و وسیعترین دژهاى منطقه است که دو رود «نینه رود» و «لمه در» در دو سوى آن جریان دارند. قلعه لمبسر از سه جهت
مشرق، جنوب و شمال به پرتگاههاى مخوفى منتهى مىگردد. بخشى از سمت شرقى آن، یعنى سمت رودخانه نینه رود، شیب کمترى دارد. به همین جهت، دیوارى عظیم و قطور با سنگهاى بسیار بزرگ ساختهاند که تا امروز قسمتى از آن پابرجاست و در حدود 20 متر طول و 10 متر ارتفاع دارد.
برجهاى دفاعى این منطقه تسلّط خود را بر درّههاى اطراف و جلگه جنوبى و قطعه زمین شیب دار قلعه به نمایش گذاشتهاند. برجها و خرابههاى دیوار اطراف قلعه و پرتگاههاى خطرناک پاى دیوارها، چشم بینندگان را خیره کرده و آنان را به تمجید وا مىدارد. باروى غربى و برجهاى
آن نسبت به باروى شرقى استحکام زیادى ندارند؛ زیرا وضع طبیعى آنها،
یعنى پرتگاههاى عمیق این سمت، بهترین بارو و حصار دفاعى است. در این
طرف بر سر هر تیزى و پیش آمدگى کوه، برجى کوچک ساختهاند، که فاصله
آنها از هم دیگر در حدود 100 متر است. باروى جنوبى و شرقى قلعه هنوز باقى
است. دیوار شرقى، دیوارى بسیار مستحکم و دو پوسته است و بین دو پوسته آن
شکافى پیدا شده که ممکن است پس از مدتى موجب فرو ریختن آن شود.
دروازه جنوبى که کف آن در حدود 150 متر پایینتر از دروازه شمالى
است، سالمتر باقى مانده است. این دروازه شمال دو در، در پشت سر یک
دیگر است و اختلاف سطح این دو در حدود 6 متر است. درِ اوّل رو به مغرب باز
مىشود و در دو طرف آن، برجهاى بلندى بوده که آنچه امروزه از برج سمت چپ
باقى مانده است، ارتفاعى بیش از 6 متر دارد. پس از این در، راه قلعه پیچ مىخورد و
به درِ دوّم که اتاق نگهبانان در کنار آن است، منتهى مىشود. دیوار و تاق این دو درگاه
از سنگِ تراشیده مکعب شکل ساخته شده است. در زمین شیب دار و محصور دژ،
خرابههاى بسیار دیده مىشود. بعضى از این ویرانهها از خشت و گلاند و از ویرانى
بناهاى درون قلعه به تازگى خبر مىدهند.
ساختمان مهم دژ در زیر دستِ دروازه شمالى جاى داشتهاند و در فضایى
به طول 35 متر و عرض 25 متر بنا شده بودهاند. در زاویه جنوب شرقى این
فضا، برجى نیز بنا شده است. ساختمانهاى قسمت جنوبى این فضا سالمتر
باقى ماندهاند. در این قسمت 12 اتاق باریک وجود دارد که رو به مشرق
ساخته شدهاند. در عرض اتاقها درهایى کار گذاشته شدهاند که به راهروها
باز مىشدهاند. هلالِ شکسته تاق درگاهها که از سنگ تراشیده و ساخته
شدهاند، هنوز باقى است. هر اتاق 70/5 متر طول و 90/1 متر عرض و
پنجره هایى کوچک دارد. دیوارهاى اتاقها 20/1 متر قطر دارند و از قطعات
عظیم سنگهاى تراشیده ساخته شدهاند. کف اصلى قلعه با روزهایى که
قلعه و بناهاى آن برپا بودهاند، فرقى نکرده است؛ زیرا مجراى فاضلاب قلعه
هنوز باقى است و با کف قلعه در یک سطح است.
غیر از بناهایى که شرح داده شدند، اتاقهاى دیگرى که داراى تاقهاى
ضربى هستند، در داخل باروى قلعه دیده مىشوند که نیمى از آنها در زیر
سنگ و خاک قرار دارد.
قسمت جالب توجه دژ، آب روى آن است که تا امروز هم مسیر آن را
مىتوان تشخیص داد. این آب رو که از طرف شمال وارد دژ مىشود، به آب
انبارهاى مکعب مستطیل شکلى به طول 80/5 متر و عرض 90/1 متر و
عمق 90/1 متر منتهى مىشود. این آب انبارها در دل سنگ کنده شدهاند.
سه آب انبار دیگر مانند اینها در طرف شمال و مشرق و در خارج از
دیوارهاى دژ دیده مىشود. در آخرین قسمت محوطه شیب دار دژ، در یک
پارچه سنگ که از شرق به غرب کشیده شده است، چند آب انبار نزدیک
یک دیگر در دل سنگ کنده شدهاند و آب انبار بزرگ حدود 12 متر طول
دارد. این آب انبارها تنها مکان ذخیره آب دژ لمبسر نبودهاند؛ زیرا در پایین
دیوار شرقى دژ، جایى که آب انبارهاى خارج قلعه در سنگ کنده شدهاند،
فضاى سرپوشیدهاى در ارتفاع 190 مترى وجود دارد که با پلّههایى ناهموار
به لب رودخانه منتهى مىشود. پهناى این فضاى سرپوشیده 95 سانتى متر و
قطر هلال تاق آن کمى بیش از 30 سانتى متر است. این فضاى سرپوشیده
فعلا از خاک و سنگ انباشته شده است.
قلعه لمبسر یکى از شگفت انگیزترین قلعههاى ایران است و قدمت آن به
دوران پیش از اسلام مىرسد.
- ۹۰۵
- ادامه مطلب
