مزارات ایران و جهان اسلام

سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های ایران جهان اسلام (امامزاده ، بقعه، آرامگاه، مقبره، مزار، گنبد، تربت، مشهد، قدمگاه، مقام، زیارت، معرفی عالمان انساب، کتابشناسی مزارات و زیارت و انساب

حمزة بن قاسم حله

حمزة بن قاسم کیست؟

حمزة بن قاسم بن على بن حمزة بن حسن بن عبیداللّه‏ بن عبّاس الشهید بن امام امیرالمؤمنین على  علیه‏السلام، مکنّى به ابویعلى، از نواده‏هاى قمر بنى‏هاشم حضرت ابى الفضل العبّاس  علیه‏السلام است که با پنج واسطه به آن جناب منتهى مى‏شود.

وى سیّدى جلیل، شریف و از بزرگان سادات علوى در عراق و حلّه بود. جدّ دوّم او حمزة بن الحسن مکنّى به ابوالقاسم و شباهت بسیارى با حضرت امیرالمؤمنین على  علیه‏السلام داشت؛ از این رو او را حمزة الشبیه مى‏گفتند. مأمون درباره‏اش به خطّ خود نوشت: «به حمزة بن حسن که شبیه امیرالمؤمنین على بن ابى طالب  علیه‏السلام است، صد هزار درهم عطا شود.»

او با زینب دختر حسین بن حسن بن اسحاق بن على بن عبداللّه‏ الجواد بن جعفر
الطیّار  علیه‏السلامازدواج کرد و ثمره آن دو فرزند پسر، یکى به نام على که در بغداد مى‏زیست
و او جدّ امامزاده ابویعلى حمزه است و دیگرى قاسم مشهور به طبرى بود.[1]

اکثر علماى رجال حمزة بن حسن را ستوده‏اند و قایل به صحیح الاعتقاد بودن وى
هستند. او کتابى به نام مقاتل الطالبیّین دارد که ابوالفرج اصفهانى در کتاب مقاتل
الطالبیّین خود روایات بسیارى از آن نقل نموده است. حمزة الشبیه از حضرت امام
على النقى  علیه‏السلامو امام حسن عسکرى  علیه‏السلامروایاتى نقل نموده است.[2]

نجاشى اقدم رجالیّون درباره حمزة بن قاسم مى‏نویسد:

«او مکنّى به ابویعلى، مردى ثقه، جلیل القدر و از اصحاب ما (یعنى امامیّه) و
کثیرالحدیث بوده است. او صاحب کتابى مى‏باشد که شاگردان امام صادق  علیه‏السلام و راویان
از آن حضرت را در آن گرد آورده و کتاب خوبى است و نیز کتاب توحید، و کتاب
زیارات، و کتاب مناسک و کتاب ردّ بر محمّدبن جعفر اسدى از جمله تألیفات و
تصنیفات اوست.»[3]

شیخ طوسى  رحمه‏الله نیز در کتابش در «باب من لم یرو عنهم  علیه‏السلام» کسانى که ائمّه  علیه‏السلامرا
ندیده‏اند امّا از آنان روایت مى‏کنند، نام دو حمزة بن قاسم را بیان مى‏کند که یکى

به نام حمزة بن القاسم العلوى و دیگرى حمزة بن القاسم با کنیه ابوعمرو هاشمى
عبّاسى مى‏باشد، که تلعکبرى از هر دوى آنان روایت نقل نموده است. از این رو
صاحب کتاب نقد الرّجال به قرینه روایت تلعکبرى، آن دو را یک نفر دانسته است،
لیکن بعید مى‏باشد؛ زیرا علوى از فرزندان امیرالمؤمنین  علیه‏السلام و هاشمى از نواده‏هاى
عبّاس عموى پیامبرند.[4]

نام وى در اکثر کتب رجالى و روایى شیعه به نیکى یاد شده است و مرحوم شیخ آغا
بزرگ طهرانى به عنوان الشریف ابویعلى صاحب کتاب یاد مى‏کند. مامقانى در کتاب
رجال خود، پس از آنکه شرح حال وى را به تفصیل نگاشته و اقوال علما را درباره مدح
و تجلیل وى آورده است، مى‏نویسد: «وى تا سال 339 ه . ق زنده بود.»[5]

به قول مرحوم علاّمه محمّد حرزالدّین «کان ابویعلى من علماء الامامیّه الثقات
الأجلاء و من مشایخ الاجازة و رواة الحدیث، ذکره علماء الرجال بکلّ ثناء و اطراء علیه
بالعلم و الورع و الوثاقه.»
[6]

ابویعلى حمزه از علماى بزرگ امامیّه (شیعه) و از ثقات آنان بود. او از بزرگان اجازه
و راوى حدیث به شمار مى‏آمد. علماى رجال از او به نیکى یاد نموده و او را به علم و
تقوا و وثاقت موصوف کرده‏اند.

 


[1]. الشجرة المبارکه: 200.

 

[2]. اختران تابناک 1: 226 ـ 227.

 

[3]. رجال النجاشى: 140 شماره 364، معجم رجال الحدیث 6: 275، اعیان الشیعه 6: 250.

 

[4]. رجال الطوسى: 342 شماره 3، 61 و 4، 61، نقد الرجال 3: 186، شاگردان مکتب ائمّه 2: 102.

 

[5]. جامع الرواة 1: 283، تنقیح المقال 1: 366، قاموس الرجال 3: 434، منتهى المقال 3: 183، طبقات اعلام
الشیعه 1: 123 ـ 124، تحفه العالم 2: 34 ـ 35.

 

[6]. مراقد المعارف 1: 270.

 

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی
موضوعات
سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های جهان اسلام (معرفی بیش از چهل هزار زیارتگاه)

طراح وبلاگ: سید محمد علوی زاده