مزارات ایران و جهان اسلام

بقعه این امامزاده در یک کیلومترى شمال شرق روستاى خمارآباد از دهستان کلینِ بخش فشاپویه و در 22 کیلومترى شهرستان رى قرار دارد.

طرح کنونى بقعه از یک گنبدخانه و یک ایوان ورودى در شرق آن تشکیل شده است.

در غرب و جنوب گنبدخانه نیز دو ایوان دیده می‌شود که راهى به درون گنبد خانه ندارند و نقش کریدور را ایفا می‌کنند. این بنا در فضاى بازى قرار دارد که محدوده آن چندان معیّن نیست. مساحت بقعه در حدود 160 متر مربّع است. گچ، کاهگل و آجر از مصالح استفاده شده در این بنا هستند. محدوده صحن زیارتگاه، از زمین‌های اطراف و جادّه، مشخص و اطراف آن دیوار کشى نشده است. کف صحن خاکى است و بقعه در مرکز آن واقع شده است.

غالب نماى شرقى فرو ریخته است. این نما به صورت آجر کارى است و ظاهراً طاق نماهاى آن مازه دار بوده است. این نما به صورت متقارن رخ می‌نماید. در این نما سه طاق دیده می‌شود که طاق میانى بزرگ تر و حکم ایوان ورودى اصلى بقعه را تشیکل می‌دهد. نماى شمالى، صاف و به صورت کاهگلى است. قسمت عمده نماى غربى نیز ریخته است.

این نما آجر کارى است و سه طاق نما دارد که طاق میانى بزرگ تر است. کف طاق‌های این نما حدود یک متر بالاتر از کف حیاط قرار دارد. اندود داخلى طاق‌ها نیز کاهگلى است. این طاق به صورت کریدور (مسدود) اند و به فضاى داخلى مرتبط نیستند.

نماى جنوبى، نماى سمت قبله و جبهه پرکار این بقعه است. این نما آجرکارى، و در آن سه طاق نما جاى گرفته که به صورت پیش آمده از کناره‌های نما متمایز شده‌اند. طاق نماى میانى بزرگ تر و به صورت تیزه دار است و طاق نماهاى دو طرف آن کوچک، و قوس نیم دایره دارند. لچکی‌های قوس وسط نیز به صورت خفته راسته اجرا شده است.

پوشش سقف طاق بزرگ، به صورت آهنگ و طاق‌های کوچک دو طرف آن، به صورت گهواره ای‌اند. اندود داخلى این نما هره چینى سى سانتى مترى شده است.

بقعه چند حجره و استراحتگاه دارد. در دو سمت ایوان بقعه دو استراحتگاه وجود دارد که ورودى این دو استراحتگاه از ایوان به ابعاد 1×1 و ارتفاع 50/2 متر و طاق ضربى است. مساحت استراحتگاه‌ها هر دو ابعاد 3×1 و ارتفاع سه متر است. رو به روى ورودى ایوان یک طاقچه به ابعاد 3×1 و ارتفاع سه متر است. در قسمت شمال غربى حرم نیز سه استراحتگاه است، یک استراحتگاه به ابعاد 50/3×50/3 و ارتفاع 50/2 متر است و ابعاد دو استراحتگاه دیگر همانند دو استراحتگاه کنار ایوان است.

طول و عرض حرم 6×5 متر و ارتفاع آن پنج متر است و همکف با صحن قرار گرفته است. به علّت اینکه سقف اضلاع جنوب شرقى و شمال شرقى حرم ریزش کرده، خاک زیادى در داخل حرم است. قسمت عمده اندودها و نازک کاری‌های داخلى از بین رفته است. دو طاقچه در ضلع شمال غربى و شمال شرقى حرم به ابعاد 1×2 و ارتفاع 50/1 متر قرار دارند. ضلع غربى و جنوب شرقى حرم داراى برجستگی‌اند که احتمالاً این برجستگى در قسمت شرق حرم هم وجود داشته که از بین رفته است. ورودى حرم به ابعاد 3×1 متر در جنوب شرقى آن واقع شده است. دیوار حرم خیلى کثیف است و حتى روى دیوارها با زغال یادگارى نوشته شده است. در داخل حرم، هیچ کتیبه اى دیده نمی‌شود.

مرقد در شمال شرق حرم قرار دارد و ابعاد آن 2×1 متر و با ارتفاع سى سانتى متر است. جنس آن از آجر است که با کاشی‌های فیروزه اى پوشش داده شده، و روى آن نوشته اى دیده نمی‌شود. قسمتى از مرقد ویران شده است. گنبد از جنس کاهگل است که روى آن را با سنگ پوشانده‌اند. ارتفاع گنبد، سه متر و قطر آن حدود سه متر است.

گنبد بقعه فرو ریخته اما با توجّه به قسمت‌های اندک باقى مانده از پایین گنبد می‌توان گفت که گنبد به صورت کلنبو اجرا شده است. قطر داخلى گنبد در حدود چهار متر است. لایه بیرونى گنبد از آجرهاى مربّع شکل و لایه درونى نیز از کاهگل است.

بناى کنونى بقعه به صورت بنایى منفرد است که از یک گنبد خانه و سه ایوان تشکیل شده است، این سه ایوان در سه جهت جنوب، شرق و غرب گنبدخانه واقع شده‌اند که ایوان شرقى متّصل به گنبدخانه و مرتبط با آن است. بدین ترتیب، ایوان شرقى، ایوان ورودى بقعه است. هر سه ایوان از سه طاق تشکیل شده‌اند که طاق میانى، ایوان اصلى است و دو طرف ایوان فرعی‌اند. در ایوان شرقى و جنوبى، هر سه طاق مرتبط با یکدیگرند، اما در ایوان غربى، طاق‌ها از یکدیگر مستقل و جدا هستند. ظاهراً ایوان جنوبى در گذشته با گنبدخانه مرتبط بوده، اما راه آن امروز مسدود است و فقط طاق نماى آن به عنوان مضراب در گنبدخانه مرتبط بوده، اما راه آن امروز مسدود است و فقط طاق نماى آن به عنوان مضراب در گنبد خانه حفظ شده است. قسمت زیادى از نیمه شمالى بقعه فرو ریخته و فقط قسمت‌های پایین جداره‌های آن باقى مانده است. در نیمه جنوبى نیز آثارى از خرابى در اندودهاى داخلى و خارجى و پوشش سقف‌ها و جداره‌ها دیده می‌شود. ^([1])

شهرت محلّى نسب

براساس گفته اهالى، از گذشته تاکنون نام مدفون در بقعه، شعیب بوده و از امامزادگان به شمار می‌رفته است. در کتاب بحرالانساب، نام شش شعیب از فرزندان و نوادگان اهل بیت پیامبر (علیهم السلام) آمده که به غیر از فرزندان حسن بن محمّدباقر (علیه السلام)، هیچ یک از آنان به سمت رى نیامده اند. در این کتاب حسن بن محمّدباقر داراى هفت فرزند به نام‌های على، معصوم، دانیال، مسیب، محمّد قاسم و شعیب معرفى شده که آنان از بغداد به سمت خراسان هجرت کردند. پس از اینکه به حدود رى، در منطقه شهریار، رسیدند اهالى ورامین از حضور آن‌ها آگاه شده و دانیال و شعیب را به ورامین برده به شهادت رسانیدند. ^([2]) طبق نوشته کتاب امامزاده تربت برخى از پاکان و نیکان بقعه اى که هم اکنون در بخش فشاپویه ورامین قرار دارد; می‌تواند مربوط به همان شعیب، نواده امام محمّدباقر (علیه السلام) باشد. امّا این ادّعا منشأ صحیحى ندارد و کتاب بحرالانساب فاقد اعتبار است.