مزارات ایران و جهان اسلام

سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های ایران جهان اسلام (امامزاده ، بقعه، آرامگاه، مقبره، مزار، گنبد، تربت، مشهد، قدمگاه، مقام، زیارت، معرفی عالمان انساب، کتابشناسی مزارات و زیارت و انساب

امامزاده قاسم ـ تفرش

بقعة زیباى این امامزاده در 25 کیلومترى شهر تفرش و در میان روستاى شاهواروق واقع شده و به «شاهزاده قاسم» مشهور است.

ساختمان بقعه که شباهت کامل با بقعه امامزاده قاسم کهکِ تفرش و نیز با بقعه ابوالعلاى تفرش دارد، متعلّق به دورة صفویّه است. پلان بقعه با طرح چهارضلعى از نماى بیرونى است که دو ایوان اصلى در جانب شمال و جنوب و دو ایوان فرعى در سمت شرق و غرب دارد که مسدود مى‏باشد. ایوان‏ها با جدار سفیدکارى و پوشش مقرنس گچى است. در ایوان جنوبى، کتیبه‏اى به خط نستعلیق برجسته با گچ اشعارى نوشته شده که از قرار ذیل است:

سادات اشرف اند و بود قدرشان جلى‏

آل پیمبــرند و جگــر گــوشـه على‏

بر رویشان نظر مکن از روى جــاهلى‏

الصــالحـــون للَّه و الطالحــون لى‏

بالاى درِ کتیبه گچى، آیات قرآن و نقوش برجسته با طرح‏هاى گیاهى گچبرى شده است. بر فراز بقعه، گنبدى دوپوش به قطر 2 الى 10 و با ارتفاع 11 متر قرار دارد که
به شکل شلجمى است. نماى خارجى گنبد آجرى و داراى ساقه بلندى به ارتفاع حدود دو متر مى‏باشد. نماى داخلى بقعه، گچ اندود است.

در چهار جهت ایوان‏ها، چهار اتاق کوچک تعبیه شده است. از جانب شرق بقعه، راه پلّه‏اى به بام بقعه منتهى مى‏شود.

اتاق مرقد چهارگوش و در بالا داراى طاقنماست. ازاره اتاق سنگ مرمر شده و الباقى دیوار گچ اندود است.

وسط اتاق، ضریح چوبى مشبّک و منبّت‏کارى شده نفیسى با کتیبه‏هاى افقى و عمودى با خطوط برجسته ثلث و تنگه‏هاى قابسازى شده قرار دارد که با یک ضریح آلومینیومى محصور شده است. صلوات چهارده معصوم Œ از جمله کتیبه‏هاى موجود در صندوق است که سرانجام با این کتیبه به اتمام مى‏رسد: «هذا الصندوق امام قاسم بن الامام الهمام امام موسى الکاظم ‰ به تاریخ شهر رجب سنة تسعمة و خمسین و تسعمائة [959] عمل... بن محمود نجار الساوى...».

کتیبة دیگر آن متن ذیل را در بردارد: «وقف نمود مولى امیرحسن بن على بک خلج بن حسین بن ... امامزاده شاه قاسم بن امام موسى کاظم ‰ منصورشاه...».

از ویژگى‏هاى این صندوق، منبّت گیاهى و نقوش چهار على بر روى قاب‏هاى هندسى مربّع و مستطیل آن است. در داخل صندوق نیز یک صندوق نرده‏اى چوبى وجود دارد که آن نیز داراى کتیبه‏اى به خط کوفى تزئینى است.

دور صندوق چوبى، ضریح آلومینیومى جدیدى به رنگ‏هاى سفید و طلایى و شیشه‏هاى سبزرنگ نصب شده که اسامى معصومین Œ با خط نستعلیق زرد رنگ بر زمینه سبز و نیز اشعارى در مدح امامزاده نوشته شده که از قرار ذیل است:

دانــى مشــام جـان ز چه اینجا معطّر است‏

چــون مـــرقد مطهّر ســـبط  پیمبـر است‏

حمدش همین بس آن‏که نسب برده از حسین‏

جــدّش علــى، ولـــى خداوند داور است‏

مــدفون در این مکــان مقدّس شد آن مهى‏

کــو لمعـه‏اى ز نـــور خـداوند اکبر است‏

پـرســى اگــــر ز نام شریفش بگــویمت‏

قاســم شفیــع امّت و فــرزند کاظم است‏

گـــردیده این دیار مصــــون از بلا از آن‏

چــون در جوارِ این حرمِ پاک و اطهر است‏

گـــویم چسان ثناى کسى را که مــادرش‏

زهـــرا یگانه شـــافعه روز محشــر است‏

گـــرچه زخشت و گل بود این با صفا حرم‏

در چشم عارفان همه چون در و گوهر است‏

بر درگهــش ز روى ادب بوســــه مى‏زنند

آن عاشقان که دلشــان مهــــر حیدر است‏

بر روى درِ ضریح با خط نستعلیق متن ذیل نوشته شده است: «ضریح مطهّر حضرت امامزاده قاسم بن امام موسى کاظم با همّت برادران خیر روستاى شاهواروق به نمایندگى مشهدى على شاهواروقى و با نظارت اداره اوقاف و امور خیریّه شهرستان تفرش در تاریخ 17/12/1381 برابر با چهارم محرم الحرام 1424 نصب گردید».

بى‏ادب پا منه اینجا که عجب درگاهى است‏

سجـــده گاه ملک و قبله شاهنشاهى است‏

درِ ورودى حرم، داراى گره چینى و کنده‏کارى‏هاى ظریفى است که برخى از آن‏ها شامل نقش چهار على، آیه قرآن (ان یکاد) و یک دو بیتى زیر:

ســـاحت زیبـا درى چنین پرکار

آن‏کــه او هست نادر الاعصـــار

کـه محـمّد رضــــاى و زوایـى‏

ابن آقا محمّد نجّار، کاتب کسوایى‏

در مجاورت بقعه، مسجد جامع روستاى شاهواروق و یک رشته قنات و چنار کهنسالى قرار دارد که صفایى افزون به محوّطه بخشیده است.

در سالیان اخیر، مرمّت‏هایى در داخل و صحن بقعه انجام گرفته که از جمله آن‏ها، بندکشى جدار خارجى بقعه، اصلاح مسیر چشمه و قنات، دورچینى و حفاظتِ از چنار ارزشمند و کهنسال، دورچینى دیوارها، تعویض درهاى صحن و محوّطه، کاشى کارى حرم، محوّطه‏سازى صحن، توسعه فضاى سبز و نصب ضریح مطلا است.

نسب شریف: براساس زیارتنامة موجود در بقعه و نیز کتیبة صندوق مرقد، امامزاده قاسم، فرزند بلافصل امام موسى
کاظم ‰ معرّفى شده است. این در حالى است که قاسم بن موسى ‰ به اتّفاق نقل مورّخان در حلّه مدفون مى‏باشد
و اینک یکى از زیارتگاه‏هاى مشهور کشور عراق است.
به احتمال قوى، بین قاسم و امام موسى کاظم ‰ چندین واسطه در کتابت صندوق حذف شده و امامزاده قاسم
از نوادگان آن حضرت مى‏باشد.

برخى از پژوهشگران، احتمال داده‏اند که وى نوة امامزاده اسحاق مدفون در شهر ساوه و فرزند امامزاده احمد بن اسحاق مدفون در قم و برادرزادة شاه حمزه مدفون در خیابان آذر شهر قم باشد که در این صورت، نسب شریف او با پنج واسطه به امام هفتم ‰ منتهى مى‏شود که از قرار ذیل است: سیّد قاسم بن ابى‏على احمد بن ابى عبداللَّه اسحاق بن ابراهیم العسکرى بن موسى ابى‏سبحة بن ابراهیم المرتضى بن امام موسى کاظم ‰ .

وى مکنّى به ابوعبداللَّه و سیّدى جلیل القدر بود. حسن بن محمّد بن حسن قمّى، زنده به سال 387 هـ . ق نخستین شخص از مورّخان است که درباره سیّد اسحاق، جدّ امامزاده قاسم مى‏نویسد: «ابوعبداللَّه اسحاق به قم آمد و قصد داشت که به خراسان و طبرستان رود، اما على بن جبلّه اشعرى و دیگر بزرگان عرب قم از او خواهش کردند که در این شهر اقامت کند و او را بسیار اکرام و احترام کردند و به او عطا و بخشش نمودند. او در این شهر ماند و ازدواج کرد و صاحب فرزندانى شد که سه پسر و یک دختر بودند».

از این گزارشِ مورّخ قم، مى‏توان به جلالت قدر و علو مقام و عظمت‏شأن سیّد اسحاق پى برد. آوازه علم و تقوى سیّد اسحاق در کمترین مدّت اقامتش به گوش اهالى قم و نواحى رسید، لذا مردمان آوه از آن حضرت خواهش کردند که به شهر آنان مهاجرت نماید و باعث رشد فکرى و معنوى آنان شود. سیّد اسحاق در آوه به رتق و فتق امور مسلمین مى‏پرداخت تا این‏که عاقبت در دهه اوّل قرن چهارم هجرى در آوه درگذشت.

سیّد اسحاق داراى چهار پسر به اسامى، سیّد ابواحمد موسى، قاسم، ابوعلى احمد، ابراهیم، و یک دختر به نام سیّده زینب خاتون بود که جملگى از بزرگان سادات قم و آوه بودند. آرامگاه مطهّر سیّد اسحاق که به تخفیف اسحاق بن موسى ‰ خوانده مى‏شود در کنار میدان سردارانِ شهر ساوه قرار دارد.

سیّد ابوعلى احمد، سیّدى دیندار و بسیار محترم بود. او در قم مى‏زیست و صاحب دو فرزند به اسامى ابوعبداللَّه حسین و امامزاده سیّد قاسم شد. ابوعلى احمد و فرزندش ابوعبداللَّه حسین در قم در بقعه شاهزاده حمزه مدفون و از زیارتگاه‏هاى مشهور این شهر است. امامزاده قاسم به تفرش مهاجرت کرد و مورد توجّه اهالى این شهر بود تا این‏که عاقبت در ثلثت آخر قرن چهارم هجرى وفات یافت و در روستاى شاهواروق به خاک سپرده شد.

بقعة امامزاده قاسم به شمارة 940 و در تاریخ 28/01/1357 به ثبت آثار ملّى و تاریخى رسیده است.

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی
موضوعات
سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های جهان اسلام (معرفی بیش از چهل هزار زیارتگاه)

طراح وبلاگ: سید محمد علوی زاده