مزارات ایران و جهان اسلام

این آرامگاه در خیابان شهید منتظری شهرستان بیرجند قرار دارد و مدفن «حسام الدوله» از رجال و امرای بیرجند در دورة قاجار است. این آرامگاه با مساحت 412 مترمربع دارای یک پیش ایوان سرتاسری یا طارمی است و از کف صحن آرامگاه مرتفع‌تر است. فضای ورودی بنا از طریق ایوانچه‌ای است که در ابتدای ورودی قرار دارد. اولین اتاق آرامگاه دارای دو دهانه خروجی به اتاق‌های مجاور خویش است.

یکی از این درها به اتاقی منتهی می‌شود که مدفن حسام الدوله است و در مجاورت اتاق آیینه کاری قرار دارد. در دو طرف ایوانچه اصلی، در دو ایوانچه کوچک‌تر و کم عرض‌تر، اتاق‌های منفرد دیگری قرار دارند. از ویژگی‌های این بنا تزیینات استادانه آیینه‌کاری با طرح‌های هندسی است که تمام سطح داخلی اتاق مقبره را فراگرفته است.

از دیگر تزیینات بنا می‌توان به آیینه‌کاری اتاق جلویی بنا با اشکال مختلف هندسی، گیاهی و ترکیبات مختلف نقش‌ها، گچبری زیرسقف گنبد در اتاق مجاور اتاق اول به صورت گل‌های اسلیمی و ختایی به صورت مدور، قوس‌های ورودی اصلی بنا و آیینه‌کاری‌های طاق‌نماهای اصلی در فضای داخلی اتاق آیینه اشاره کرد.

معماری این بنا به دورة قاجاریه تعلّق دارد و مصالح آن عبارت از آجر، گچ، خشت خام و آهک است. در حال حاضر از این آرامگاه به دلیل وجود فضاهای مختلف، به عنوان کانون فرهنگی هنری شاهد استفاده می‌شود.