مزارات ایران و جهان اسلام

مقبرة صخره‏اى معروف به قارلى دام، در شمال دره ‏بند واقع شده و شامل دو اتاق باریک با یک جلو خان وسیع در روبرو می‌باشد و ورودى اتاقک اوّل به شکل چهار گوش است. ارتفاع مدخل و عرض آن به ترتیب حدود 95 و 60 سانتى‏متر است. گوشه‏هاى اتاقک مدور و فضاى آن کم است و بلندى آن از کف تا سقف اتاقک که ساده و مسطح است، حدود 70/1 متر است. اتاقک دوّم پشت اتاقک اوّل قرار دارد. فرم ورودى آن نیز که در میانة دیوارة عقبى اتاقک اوّل تعبیه شده، همان است که گفته شد. ارتفاع مدخل اتاقک دوّم هم که مقابل ورودى اصلى است، 92 و عرض آن 60 سانتى‏متر است.

گوشه‏هاى اتاقک عقبى (دوّم) هم قوسى شکل است. ارتفاع اتاقک دوّم از کف تا زیر سقف 120 تا 130 سانتى‏متر می‌باشد.

قبر صخره‏اى قارلى دام، فاقد تزئینات داخلى و متعلّق به اقوام اورارتو و مربوط به هزارة اوّل قبل از میلاد است. این گور از حیث طرز تراش و نحوة ایجاد آن، با تمام مقابر صخره‏اى شناخته شده در آذربایجان غربى قابل تطبیق است و از حیث طرح و شکل در پلان هم، با آنچه که در قره ضیاءالدّین و خان دره قاسملو (دره شهدا) دیده مى‏شد، مشابه است.

در کتاب سیماى فرهنگى آذربایجان غربى، دربارة این مقبره آمده است: «این دخمة سنگى در غرب شهرستان ارومیه، در ارتفاعات غربى روستاى «بند» و در کوه معروف به «قارلى دام» قرار دارد.

این گور صخره‏اى به لحاظ تقسیم بندى، از نوع مقابر تک واحدى پیوسته با دو اتاقک و یک جلوخان در مقابل است. ورودى اتاقک اوّل به شکل چهارگوش و ارتفاع مدخل و عرض آن به ترتیب حدود 95 و 60 سانتى‏متر است. گوشه‏هاى اتاقک مدور و فضاى آن کم و از کف تا سقف حدود 170 سانتى‏متر بلندى دارد. اتاقک دوّم در پشت اتاقک اوّل قرار دارد. ورودى آن نیز به شکل چهارگوش و در میانة دیوارة عقبى اتاقک اوّل تعبیه شده است. ارتفاع مدخل این اتاق در مقابل ورودى اصلى 92 و عرض آن نیز حدود شصت سانتى‏متر است. ارتفاع اتاقک دوّم از کف تا زیر سقف آن از 120 تا 130 سانتى‏متر متغیر است. این گور دخمه صخره‏اى ساده به هزارة اوّل قبل از میلاد تعلق دارد».