مزارات ایران و جهان اسلام

 بناى سه گنبد متعلّق به دورة سلجوقى است و در مرکز شهر ارومیه قرار دارد. این بنا از دو بخش سرداب (محل دفن) و شیون گاه تشکیل شده است و دو ورودى مسقل دارد. مصالح آن سنگ، آجر و گچ است و گنبد کم خیزى به شکل عرقچین دارد. شکل نقشة آن از بیرون مدور و از داخل چهارگوش است و دو روزنه در شرق و غرب بنا دیده مى‏شود. مهم‏ترین ویژگى سه گنبد، وجود دو قاب تزیینى در جبهة شمالى بنا حاوى مقرنس، گره بندى و کتیبه‏ هاى کوفى با نام بانى و سازنده آن است. در ایجاد این بدایع و نگارش خطوط از سنگ‏هاى کوچک استفاده شده است. سه گنبد به دستور امیر «شیشقاط المظفرى» ساخته شده است. معمار بنا «منصور بن موسى» و سال احداث آن نیز سال 580 هـ. ق است.

در کتاب «راهنماى جامع ایرانگردى، استان آذربایجان غربى» دربارة این مقبره مى‏نویسد: «این بنا در کنارة جنوب شرقى ارومیه واقع و بناى برجى مدورى است که در داخل، شبستانى چهار ضلعى متساوى دارد. زوایاى فوقانى این شبستان، جمع شده و گنبدى مدور بر آن قرار گرفته که بعد از تحمل صدماتى، در دوره اخیر، توسّط سازمان میراث فرهنگى تعمیر و مرمّت شده است. بنا، بر روى ازارة سنگى مرتفعى قرار دارد که خود از سنگ‏هایى با اشکالى منظم و ابعاد نسبتاً کوچک تشکیل یافته است. در زیر بنا، سردابى با پوشش قوسى است که ورودى آن درست در زیر در شبستان در بیرون بنا قرار دارد. بیرون و درون بنا، ساده و فاقد تزیین خاصى است و تنها قاب درگاه ورودى، از تزییناتى غنى برخوردار است. این تزیینات که درون قاب‏هاى مستطیل شکل جاى گرفته، شامل کتیبه‏ها، مقرنس‏ها و تزیینات گرهى است که در آن‏ها به جاى کاشى، از قطعات تراشیدة سنگ استفاده شده است. در بالاى درگاه، سه کتیبه دیده مى‏شود که آخرین آن با عبارت «فى شهر محرّم ثمانین و خمسمائه» (580) پایان مى‏پذیرد. با توجّه به این کتیبه، بناى سه گنبد در ردیف یکى از آرامگاه‏هاى سلجوقى مراغه قرار مى‏گیرد».

این بنا به شمارة 242 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.