مزارات ایران و جهان اسلام

بقعة این امامزاده در شمال شرق روستاى خور از دهستان هیو، در میان مزارع «برچشمه» و یا «برما چشمه» واقع
شده که غیرمسکونى ایست و فاصله آن تا روستای خور حدود شش کیلومتر است.

در غرب باغ آقایان عارف و على فلاح نژاد، تپّه‏اى طبیعى با ارتفاع حدود 20 متر وجود دارد که روى آن بناى آرامگاهى به چشم مى‏خورد که در میان اهالى خور، به «برجک»، «گنبد» و «امامزاده زبیده خاتون» معروف است.

مدارک قابل توجهى براى تعیین قدمت بناى امامزاده زبیده خاتون از گذشته باقى نمانده است ولى سبک معمارى آن شباهت زیادى به دیگر آرامگاه‏هاى منطقه دارد و مى‏توان آن را به دوره ایلخانى تا صفوى نسبت داد.

در پایین محوّطه شمالى شرقى بقعه، سنگ قبرهایى دیده مى‏شود که این سنگ قبرها در اطراف بقعه هم به صورت سنگ‏چین وجود دارند و بیانگر قدمت این گورستان‏اند.

ساختمان بقعه، یک بناى سنگى با پلان شش ضلعى منتظم است که طول اضلاع بیرونى آن به 50/3 متر مى‏رسد. دیواره‏هاى این بنا کلاً از سنگ لاشه و ملات کاهگل ساخته شده و سقف بنا باز است، که بخش زیادى از سقف آن ریخته شده است.

دورتادور میلگردهاى بالاى سقف، به عرض 50/2 متر با سنگ لاشه زردرنگى کف‏سازى شده است و این کف‏سازى به صورت سکویى که به اندازه 30 سانتى‏متر از اطراف خود
بالا آمده نمایان است. ارتفاع نما از کف محوّطه دورنما،
به چهار متر مى‏رسد. در پشت دیوار غربى بنا، یک دیواره حایل مانندى از جنس آجر قرار دارد که ارتفاع آن از کف محوّطه، 50/2 متر است.

در ورودى بنا که در ضلع جنوب شرقى آن قرار گرفته، فلزى و قهوه‏اى رنگ است. عرض این در دولنگه، نود سانتى‏متر و ارتفاع آن با احتساب کتیبه قوسى بالاى آن به دو متر مى‏رسد و ارتفاع بازشوى در، تقریباً 50/1 متر است. این در به اندازه 50 سانتى‏متر در دیوار نماى بیرونى خود، فرو رفته و پارچه‏هاى سبز رنگ بسیارى، بر کتیبه بالایى در، گره خورده است. سقف این تورفتگى هم با سنگ لاشه به صورت قوس عرقچین مانندى اجرا شده است. ضخامت دیوارهاى آن به 90 سانتى‏متر مى‏رسد.

در داخل هر ضلع بنا، یک رف قرار دارد که عرض آن‌ها 70 سانتى‏متر و عمق آن‌ها 30 سانتى‏متر و یک متر ارتفاع دارند. همه این رف‏ها هم از کف بقعه به اندازه یک متر بالاترند. دیوارهاى داخلى بنا، داراى اندود خاصّى نیست و به همان صورت سنگ لاشه است به جز قسمت‏هایى که با گچ سیاه اندود شده‏اند. کف بقعه هم با همان سنگ لاشه‏هاى زردرنگ پیاده‏رو پیرامون بقعه پوشانده شده و قبر امامزاده به صورت سنگ قبرى است که به ارتفاع حدود 10 سانتى‏متر از کف بقعه بالاتر و توسّط همان سنگ کف‏پوش بقعه، پوشانده شده است. مساحت کف بقعه به 12 مترمربّع مى‏رسد.

به اعتقاد اهالى، امامزاده زبیده خاتون، از نوادگان حضرت امام موسى کاظم ‰ است اما تاکنون سندى که این ادّعا را تأیید کند به دست نیامده است.

این بنا به شماره 15779 و در تاریخ 8/5/1385 به ثبت آثار ملّى و تاریخى رسیده است.