مزارات ایران و جهان اسلام

این بقعه در 79 کیلومترى شرق قم در روستاى کیاب از دهستان دستجرد بخش خلجستان واقع شده و به امامزاده علمدار نیز معروف است.

بنا به صورت مضلع مشابه برجى است که از تخت سنگ‏هاى کشیده و کم عرض با ملاط گچ ساخته شده است. قاعده گنبد از خارج چهارضلعى است که زوایاى آن را برجى و قوسى ساخته‏اند و گنبد آن نیز از تخته سنگ‏هاى بلند و باریکى است که روى آن را در گذشته با کاه‌گل پوشانده بودند.

هیئت ساختمان از داخل، چهار ضلعى مساوى به دهانه چهار و ارتفاع هشت متر و پوشش آن عرقچینى ساده است و تمام جدار آن سفیدکارى بوده است. در جبهه شرقى و شمالى بقعه، دو در دیده مى‏شود که جلوى هر یک، ایوانى ساخته شده است. در حال حاضر، ایوان شمالى بنا تخریب شده و ایوان شرقى از یادگارهاى عصر قاجار است و به طول پنج و عرض چهار و ارتفاع 5/5 متر می‌باشد که داراى مقرنس‌کارى زیبایى است و سراسر با سنگ لاشه ساخته شده است. به اندازه سه متر از پیرامون صحن بقعه را با سنگ مارون مفروش نموده‏اند تا از خرابى مصون ماند.

در ایوان شمالى، تابلویى بر روى سنگ مرمر سیاه، متن ذیل نوشته شده است: «این بقعه مبارکه به همّت آقایان حاج
علیرضا خوشرو فرزند شادروان حاج على اکبر و حاج یوسف
على محمّدى در سنه 1381 هـ . ش مرمّت و بازسازى گردید. رحمت خداوند بر آنان باد».

اتاق مرقد به ابعاد 6×6 متر است و قطر دیوارهاى آن حدود دو متر مى‏باشد و سراسر با سنگ لاشه ساخته شده و در سالیان اخیر به همّت میراث فرهنگى استان مرمّت شده است. چهار زاویة اتاق با ایجاد چهار گوشواره به دایره تبدیل شده و در نتیجه گنبد عرقچینى بنا بر آن استوار گشته است.

کف و یک متر از دیوار اتاق مرقد با کاشى‏هاى زیبای مرمرى تزیین شده است. در وسط اتاق، صورت قبرى است که به اندازه 20/1 متر از کف بقعه ارتفاع دارد و بر روى آن متن ذیل نوشته شده است: «مرقد مطهّر و منوّر آقا علمدار امیر صالح بن محمّد بن ابراهیم بن مالک اشتر نخعى بتاریخ نیمه قرن دوّم هجرى».

این بقعه در گذشته مورد دستبرد سارقان قرار گرفته و
اخیراً بازسازى شده است. زمین زیارتگاه حدود 2000 متر مربّع است و در شمال شرق آن قناتى جارى است. در صحن بقعه درختان گردو و بادام کوهى به فراوان دیده مى‏شود که منظره زیبایى را به وجود آورده است.

این بقعه به شماره 10563 و در تاریخ 2/8/1382 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.

مرحوم عبّاس فیض  طبق اظهارات اهالى محل مى‏نویسد: «مدفون در این مقبره امیر صالح بن محمّد بن ابراهیم بن مالک اشتر نخعى است که در سپاه زید بن على بن الحسین ‰ علمدار بوده و پس از آنکه زید ‰ شهید گشت و یارانش متوارى شدند، نامبرده از کوفه به سوى ایران فرار کرد، در این نقطه کوهستانى و دور افتاده، اقامت گزید و به کار زراعت اشتغال مى‏ورزد و این چشمه را آب دار می‌کند و در کنار آن منزل مى‏گزیند و در نیمه اوّل قرن دوّم وفات می‌یابد و در اطاق مسکونیش مدفون مى‏گردد».