- سه شنبه ۱ مهر ۹۳
بقعة این امامزاده در 40 کیلومترى شهر اردکان، کنار راه اصلى اردکان ـ نایین قرار دارد و یکى از بقاع باشکوه استان یزد به شمار مىرود.
بقعة امامزاده سیّدمحمّد، بناى مفصّل و خوش طرحى دارد که نزدیکى دروازه هفتادر، در دو کیلومترى جادّه اردکان ـ نایین واقع شده و مورد توجّه مسافران و اهالى یزد و اردکان است.
بناى اصلى بقعه متعلّق به اواخر دورة صفوى است. در اصلى امامزاده که متّصل به صحن است، از شمال باز مىشود. صحن بزرگ شمالى، بسیار بزرگ و دور تا دور آن، حجرههایى جهت استراحت زوّار تعبیه شده که تعداد آن به بیست واحد مىرسد.
در قسمت شرق بقعه، ابتدا مسجدى متّصل به حرم است که ابعاد آن 15×12 متر با چهار صفّه بلند و قطور که گنبد رفیع مسجد بر آن تعبیه شده است. این گنبد از داخل و خارج به شکل عرقچین و نماى آن آجرى است. چهار در از این مسجد به صحن شرقى و راهروى جنوبى و شمالى و به حرم مطهّر راه مىیابد. قبر شش تن از بزرگان هفتادر، در این مسجد قرار دارد که یکى از آنان متعلّق به حجّةالاسلام آقاشیخ على بن آقاشیخ احمد فیروزآبادى، متوفّاى 1345 هـ . ش و قبر مرحوم گلبیگم خانم زوجه کربلایی
مقصود، صبیه مرحوم غلامعلى، متوفّاى 1032 ﻫ . ق است.
این مسجد به صورت مربّع مىباشد، منتهى چهار زاویه آن را با ایجاد گوشواره تبدیل به دایره نمودهاند تا گنبد بزرگ مسجد را بر آن احداث نمایند.
ایوان اصلى بقعه که در ابتداى صحن شمالى است، به صورت هشتى و اخیراً تعمیر و بازسازى شده است. این ایوان کمى پایینتر از صحن واقع شده و متّصل به رواق بقعه مىباشد که در گذشته از آن به عنوان بازارچه استفاده مىکردند. این رواقها که به عنوان غلام گردشى خوانده مىشود، از جانب شمال، تا غرب و جنوب بقعه امتداد دارد. در شرق بقعه پس از مسجد، صحن نسبتاً بزرگى است که یک ایوان باشکوه و پانزده حجره کوچک و بزرگ، دور تا دور آن را احاطه کرده است. دو اتاق بزرگِ این صحن را اختصاص به کتابخانه امامزاده سیّدمحمّد دادهاند. پنج تن از شهداى
جنگ تحمیلى در صحن شرقى دفن شدهاند که فضاى معنوى خاصّى به صحن مطهّر داده است. در جنوب صحن، مسجد
بسیار بزرگ و زیبایى قرار دارد که ابعاد آن 16×15 متر و داراى چهار ستون قطور جهت استوارى طاق مسجد مىباشد و فعلاً از این مکان استفاده نمىشود.
پوشش غرفههاى اطراف گنبد در داخل، آجرى با بندکشى گچى است. ورودى ضلع جنوبى حرم، داراى درى چوبى با نقشهاى هندسى مىباشد و حتّى در حال حاضر، اصالت خود را حفظ نموده و یک اثر هنرمندانه به شمار مىآید.
مرقد امامزاده، در مرکز بقعه و در اتاقى به ابعاد 12×15 قرار دارد که چهار صفّه بلند در چهار جهت آن تعبیه شده و سپس به قرینه هم، محرابچه یا طاقنماهای زیبایى تعبیه نمودهاند. نماى حرم، آجرکارى و بخشى از آن نیز کاشىکارى است. در بالاى چهار زاویة اتاق مرقد، گوشوارهاى تعبیه نمودهاند تا بدین وسیله، بقعه را
از چهارضلعى به دایره تبدیل و سپس گنبد مرتفع بنا را بر
آن استوار سازند. این گنبد که از داخل عرقچینى و از خارج
شبیه به کلاه خودى است، به قطر ده و ارتفاع 15 متر مىباشد. نماى داخلى گنبد سفیدکارى و نماى خارجى آن پس از فروریختن کاشىهاى عهد صفوى، مجدّداً به طرز باشکوهى کاشىکارى
شده است. ساقة گنبد به بیش از سه متر ارتفاع دارد که دور
آن را به صورت هشت ضلعى درآوردهاند. این گنبد در سال
1400 ﻫ . ق مرمّت شده و سوره هل أتى بر کاشىهاى لاجوردى
در ساقه آن اجرا شده است. در وسط اتاق مرقد، ضریحى
چوبى مشبّک از آهن، به طول دو و عرض دو و ارتفاع
75/1 سانتىمتر قرار دارد، که از مرقد محافظت مىکند. بالاى
این ضریح را به اندازه 60 سانتىمتر بالا آورده و آن را تبدیل به گهواره نمودهاند.
این بناى باشکوه به شماره 2895 و در تاریخ 5/9/1379 در فهرست آثار ملّى ایران به ثبت رسیده است.
دربارة اصل و نسب امامزاده، سند معتبرى یافت نشده است؛ جز اینکه برخى از مورّخان معاصر از قول مرحوم مامقانى امامزاده را فرزند امام موسى کاظم مىدانند.
- ۱۷۱۸
- ادامه مطلب
