مزارات ایران و جهان اسلام

این مقبره در روستاى دایوکندى در غرب شهر هشتجین و در حدود 24 کیلومترى هشتجین واقع شده است. در دلِ کوه‏هاى اطراف این شهر در یک راه خاکى و صعب العبور قرار گرفته و به «شیخ کشف الدّین» معروف است.

این بنا در زمینی به ابعاد حدوداً 7×7 متر احداث شده و مصالح به کار رفته در آن از سنگ‏هاى کوهستانى در ازاره‌ها و آجر در بدنه و ملاط گل و آهک است که گنبدى شلجمى به ارتفاع تقریبی 6 متر آن را فرا گرفته و در سالیان اخیر مرمّت شده است. پلان بقعه به صورت هشت ضلعی است و دیوارهای آن دارای ضخامتی در حدود 80 سانتی‌متر می‌باشد. درِ ورودی بنا در ضلع شمالی قرار گرفته و در قسمت جنوبی آن نیز یک پنجره جهت روشنایی تعبیه شده است.

این مقبره در مرکز شهر هشتجین، انتهای میدان وحدت، پشت مدرسة اتحاد، در داخل کوچه سیّد محمّد قریشی و محلّه‌ای معروف به «زاویة متبرکه» واقع شده است و به امامزاده سیّد محمّد قریشی مشهور می‌باشد.

ساختمان بقعه، بنایى قدیمى است که متعلّق به دورة قاجار می‌باشد و در دوران پهلوى مرمّت شده است. بقعه، شامل گنبد شلجمى و دو منارة کوتاه است. نماى بقعه حصیر بافت آجرى است و بر روى مناره‌ها دو ردیف آجر فیروزه‏اى به کار رفته است. درِ اصلى بقعه در ضلع جنوبى واقع شده و یک پنجره جهت نورگیرى در غرب بقعه طرّاحى شده است.

این مقبره کوچة کم عرضی موسوم به کوچة حاج میرصالح در خیابان سی متری شهر اردبیل قرار گرفته است. سر در ورودی اصلی بنای مقبره هنوز پابرجا می‌باشد و با رسمی‌بندی و کاشی کاری معرّق تزیین شده است. درِ ورودی بنا چوبی و به رنگ سبز فیروزه‌ای است. ورود به مقبره از طریق راهرو مستطیل شکلی که در انتهای آن راهرو فضای انباری وجود دارد میسّر می‌شود. کف مقبره از سطح کوچه به ارتفاع 90 سانتی‌متر بلندتر می‌باشد که با پلّه‌هایی این اختلاف سطح به یکدیگر متّصل می‌شود. فضای درونی مقبره عبارت است از اتاق گنبدداری که تقریباً به شکل مربّع می‌باشد. بنا دارای سه ورودی یکی از طرف مسجد میرصالح که مجاور مقبره می‌باشد و دیگری از طرف کوچه که ایوانی زیبا دارد و دیگری از دالانی در سمت چپ مقبره قرار گرفته است نمای بنا آجری می‌باشد و مصالح به کار رفته در آن در حال حاضر آجر و سیمان است. گنبد بالایی مقبره کهن‌ترین قسمت بنا را تشکیل می‌دهد.

این بناى زیبا در خیابان اصلى شهر نمین، خیابان امام خمینی ، مقابل ساختمان فرماندارى قرار گرفته است.

بنای مقبره بر روی زمینی مسطح قرار گرفته و ساختمان آن دارای ازارة سنگی به ارتفاع 90 سانتی‌متر می‌باشد و نماى مقبرة آن آجرى ساده با بدون تزئین و قاب بندى است. در قسمت پیشانى بنا تیر چوبى به عنوان کلاف استفاده شده که در نماى بیرونى پیدا است.

این بقعه در گورستان قدیمی بخش کورائیم در اطراف شهر نیر واقع شده است. ساختمان بقعه به صورت چهارطاقی به ابعاد پنج متر است که گنبد کوچک آجری به شکل عرقچینی، سقف آن را پوشانده است.
در قسمت شمالی آن سه در کوچکی با طاق جناغی وجود دارد که درگذشته نیمی از آن فروریخته بود اما به همّت میراث فرهنگی استان مرمّت شد.

دهستان لاهرود در فاصلة 17 کیلومترى شهرستان مشکین شهر واقع شده است. در حاشیة شمال غربى این دهستان، قبرستان قدیمى وجود دارد که قدّمت آن به قرن هشتم مى‏رسد. تنها دو سه عدد از سنگ قبرهاى این قبرستان در جلوى مسجد باقى مانده و چند سنگ دیگر نیز در ساختمان (مسجد پیرآج) و در دیوارة بناهاى آن قرار داده شده‌‏اند، دو سنگ قبر نیز در داخل مسجد واقع است که قدّمت آن‏ها به قرن هشتم هجرى مى‏رسد و روستائیان این دو سنگ را متعلّق به قبر شیخ شمس الدّین مى‏دانند. اما کلمة صدرالدّین بر روى آن، نشانگر اسم صاحب قبر است. بر روى سطح فوقانى سنگ قبر، نقش سجاده با دو گل در بالاى آن کنده‏کارى شده است و کلمات عربى نیز در دور تا دور آن نقش شده است. ابعاد این سنگ قبر 40×30×176 مى‏باشد.

این بقعه در شمال غرب شهر اردبیل، در پانصد متری روستای پیر الوان بر روی تپّة کم ارتفاعی قرار دارد. نام اصلی پیر الوان، سلطان بابا می‌باشد. متأسّفانه از نسب ایشان اطّلاعی در دست نیست.

ساختمان بقعه از لحاظ معماری به صورت چهارطاقی ساخته شده و ورودی و نمای اصلی آن رو به جنوب می‌باشد. در دو طرف ورودی، دو طاقنما قرار دارد و روی چهار زاویة بنا گنبد عرقچینی آن اجرا شده است. مصالح به کار رفته در این بنا آجر به شکل مربّع و ملات آهکی است.

بقعة سیّد امین الدّین جبرائیل پدر شیخ صفی الدّین اسحق اردبیلی، جد سلاطین صفوی در روستای کلخوران در
3 کیلومتری اردبیل قرار دارد. روستای کلخوران به نام شیخ مشهور است و «کلخوران شیخ» نامیده می‌شود.

بقعة این امامزاده در کیلومتر 13 جادّة اردبیل به مشکین شهر، و در وسط اراضى زراعى با چشم انداز زیبا واقع شده است.

مقبرة سیّد صدرالدّین داراى عمارت بسیار قدیمى و متعلّق به دورة صفویّه است و در جنوب آن، باغ موقوفة امامزاده و در شمال مقبره، حیاط بزرگ دهقانى است که خادم بقعه در آن زندگى مى‏کند. درِ ورودى بقعه در سمت شمال قرار دارد و به راهروى باریکى باز مى‏شود که از شرق به غرب کشیده شده است و انتهاى راهرو به دو حجره براى بیتوته کردن زایران منتهى مى‏شود.

بقعة این امامزاده در مرکز دهستان قره ‏سو در روستاى فخرآباد و در حدود 25 کیلومترى شهرستان مشکین شهر واقع شده و «شاه سلیمان» مشهور است.

مقبرة سیّد سلیمان داراى گنبد و مسجدى است که به سال 1243 هـ . ق در زمان قاجاریّه ساخته شده است. بناى اوّلیة مقبره در دوران صفویّه ـ که در آن زمان مشکین و نواحى آن در نهایت آبادانى و پیشرفت بودند ـ ساخته شده است.

بقعة این امامزاده در شمال شرقى روستاى اُنار از توابع شهرستان مشکین شهر، در انتهاى یکى از کوچه‏هاى بن بست روستا در دل باغ سرسبز و مصفّایى قرار دارد و چشم انداز آن فوق‏العاده زیبا و دیدنى است.

ساختمان بقعه در گذشته تنها یک قبر و اتاقکى گلى بوده است تا این‏که در سال 1300 هـ . ش اهالى محل و ریش سفیدان آن با مساعدت حاج کامران که باغ‏هاى مجاور مرقد را به امامزاده اهداء نمود، بناى کنونى را ساخته ‏اند.

این آرامگاه در میان باغ سبز و با صفایی که قبرستان قدیمی شهر مشکین شهر بوده و الآن در مرکز شهر واقع شده قرار دارد. ساختمان آرامگاه برج استوانه‏اى شکلى به ارتفاع 5/18 متر و به قطر 5/10 متر می‌باشد. نقشة داخل برج متشکل از یک دوازده ضلعى کامل است که قطر آن هشت متر، و طول هر ضلع آن 20/2 متر می‌باشد. محل اصلى آرامگاه، سرداب زیر برج است که مدخل ورودى آن در دیوار شمالى برج با پلّه‏هایى بلند جاسازى شده است.

بقعة این امامزادگان در روستاى آلنى و در پنج کیلومترى شمال شرقى مشکین شهر واقع شده و به
اوخلی بابا مشهور است.

بنا کاملاً مخروبه است و در قبرستان قدیمى روستا قرار دارد. قدّمت بنا به دورة ایلخانی و مرمّت آن به حدود سیصد سال پیش دورة صفویّه مى‏رسد و از زیارتگاه‏هاى مشهور شهرستان مشکین شهر بوده است ولى متأسّفانهبه مرور زمان، به دلیل عدم بازسازى و رسیدگى، جز چهار دیوار سنگ چین گِلى و دو طاق نیمه مخروبه چیزى از آن بر جاى نمانده است.

این آرامگاه در خیابان شیخ صفی شهر اردبیل و در مجاورت میدان عالی قاپو این شهر قرار دارد.

مجموعة بناهاى این بقعه، بر مزار و خانقاه شیخ صفى الدّین اردبیلى (متوفّاى 735 هـ . ق) عارف نامدار و جدّ خاندان صفوى، بنا شده و در طى چند قرن، مخصوصاً در دورة صفوى، از احترام و شکوه بسیارى برخوردار بوده است. با توجّه به روایت‏هاى تاریخى، جسد شیخ صفى الدّین، در جوار خانقاه و بناهاى قدیمى‏تر دفن شده و بناى اوّلیة مقبره را پسرش شیخ صدرالدّین موسى بر مزار وى ساخته است.

تصویر بقعه امام زاده سید صدر الدین

فهرست مطالب
مقدمه دبیر ستاد ویژه بقاع متبرکه............................................ 7